شته مومی کلزا با نام علمی Brassicae brevicoryne از جمله آفات مهمی است که باعث کاهش شدید رشد و تغییر شکل بافتهای گیاهی میگردد. این آفت در سراسر ایران پراکنده بوده و به ویژه در مناطق خشک روی کلزا حالت طغیانی دارد و علاوه بر کلزا به بسیاری از گیاهان زراعی خانواده کلم خسارت وارد میکند در این مقاله قصد داریم به بررسی زندگی این آفت بپردازیم و روشهای کنترل آن را برای شما شرح دهیم پس از شما دعوت میکنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
خلاصهای از این مقاله شته مومی کلزا آفتی است که از شیره سلولی کلزا تغذیه میکند و اوج فعالیت آن در اواخر زمستان و اوایل بهار است. برای پیشگری و کنترل این آفت بکارگیری روشهای متنوعی از جمله کاشت ارقام مقاوم، حفظ دشمنان این آفت در مزرعه، کنترل علفهایهرز میزبان و استفاده از سموم مختلف نتیجه مطلوبی دارد. |
شناسایی شته مومی کلزا
حشرات ماده این آفت بدون بال هستند و به رنگ سبز روشن تا تیره در مزرعه مشاهده میشوند. روی سطح بدن این آفت را یک ماده مومی آرد مانند پوشانده است که به همین خاطر به آن شته مومی میگویند. طول بدن این شته حدود 2.5 میلیمتر است و لکههایی سیاه رنگ روی بدن این حشره از قسمت سر تا انتهای بدن آن وجود دارد.
نحوه و میزان خسارت شته مومی کلزا
شته مومی کلزا به برگ، ساقه، گلچه و غلاف در حال رشد کلزا حمله کرده و با مکیدن شیره سلولی باعث ایجاد تغییر شکل در اندامهای گیاهی میشود. ضعف و پژمردگی برگها، خشک شدن جوانههای انتهایی، کوتولگی بوتهها، ایجاد برآمدگی در اندامها از جمله علائم خسارت این آفت میباشد.
شتهها با استقرار روی قسمت انتهایی باعث تضعیف بوته و افت کیفیت و کمیت دانهها میشوند و از طرف دیگر بر اثر فعالیت آنها، ترشحات چسبناک عسلک روی گیاه به وجود میآید که سبب تشکیل دوده روی اندامهای گیاه، کاهش فتوسنتز و ضعف گیاه میشود.
طبق برآوردها این آفت میتواند تا 77 درصد باعث کاهش عملکرد وزن دانه و تا 11 درصد باعث کاهش عملکرد روغن دانه کلزا شود.
چرخه زندگی شته مومی کلزا
حشرات کامل شته مومی کلزا که دارای بال هستند در ابتدای پاییز جفتگیری کرده و حشرات ماده تخمهای خود را اطراف طوقه و زیر برگهای بوتههای کلزا میگذارند.
این آفت زمستان را به صورت تخم و حشره کامل سپری میکند. با گرم شدن تدریجی هوا در اواخر زمستان یا اوایل بهار، آفت شروع به فعالیت کرده و به حالت طغیانی در میآید.
این آفت مقاومت بالایی به سرمای زمستان دارد و میتواند تا منفی 14 درجه سانتیگراد را تحمل کند. همچنین این آفت میتواند در دمای پنج درجه سانتیگراد به فعالیت خود ادامه داده و تکثیر شود.
روشهای پیشگیری و مبارزه با شته مومی کلزا
شته مومی یکی از آفات مهم کلزا میباشد که با روشهای مختلفی میتوان آن را کنترل کرد. با تلفیق روشهای زراعی، بیولوژیک و سموم شیمیایی با یکدیگر میتوان به حداکثر کنترل این آفت دست پیدا کرد. در ادامه مقاله انواع روشهای کنترل این آفت شرح داده خواهد شد.
کاشت ارقام مقاوم
طبق مطالعات انجام شده برخی ارقام کلزا نسبت به شته مومی کلزا تحمل نسبی دارند و در شرایط حضور این آفت خسارت کمتری میبینند. ارقامی مانند لیکورد، طلایه و اکاپی نسبت به سایر ارقام تحمل بیشتری دارند و کاشت آنها توصیه میشود.
حفظ دشمنان طبیعی
در بین حشراتی که در مزرعه زندگی میکنند برخی به عنوان شکارگر شته مومی کلزا حضور دارند و شتهها را شکار کرده و از آنها تغذیه میکنند. بالتوریها، کفشدوزک هفت نقطهای و برخی زنبورها از جمله دشمنان طبیعی این آفت هستند.
سمپاشی بد هنگام میتواند باعث از بین رفتن دشمنان طبیعی شود؛ همچنین استفاده از سموم با ماندگاری بالا نیز میتواند باعث از بین رفتن آنها شود. پس بهتر است که قبل از سمپاشی، مزرعه را بازدید کرد و از آنجایی که بیشترین فعالیت حشرات گرده افشان مانند زنبورها در نیمه روز است ترجیحا سمپاشی را به زمان غروب آفتاب یا طلوع آفتاب موکول کنید.
کنترل علفهایهرز میزبان
شته مومی کلزا دارای میزبانهای متعددی از علفهایهرز خانواده شببو مانند کیسه کشیش، خاکشیر و ازمک میباشد که حضور این علفهایهرز در داخل و حاشیه مزرعه میتواند نقش کانونهای آلودگی را بازی کند.
کنترل علفهایهرز به خصوص آنهایی که در حاشیه مزرعه رشد میکنند نقش مهمی در کنترل این آفت دارد. در صورتی که علفهایهرز حاشیه مزرعه به خوبی کنترل نشوند و مزرعه سمپاشی شود شته مومی مزرعه را ترک کرده و در حاشیه مزرعه روی علفهایهرز به تغذیه و تولید مثل میپردازد و پس از مساعد شدن شرایط (کاهش سمیت در مزرعه) مجدد به مزرعه حمله خواهد کرد.
کنترل شیمیایی (بکارگیری سموم)
مزرعه باید هر دو هفته یک بار بازدید شود و در صورت مشاهده تعداد آفت در پشت برگها باید اقدام به سمپاشی کرد. در ادامه به نقطهای اشاره میکنیم که جمعیت شتههای مومی در مزرعه کلزا به سطحی میرسد که خسارت اقتصادی قابل توجهی ایجاد میکند، بنابراین نیاز به کنترل یا مبارزه وجود دارد:
- مرحله گیاهچه: مشاهده دو عدد شته در هر بوته
- مرحله روزت: مشاهده پنج عدد شته در هر بوته
- آلودگی 20 درصد ساقهها به شته مومی
- مشاهده یک جمعیت انبوه در هر متر مربع
رعایت نکات زیر جهت سمپاشی الزامی است:
- در صورتی که شته مومی با جمعیت انبوه در سطح مزرعه دیده میشود، مبارزه را فقط در مناطقی انجام دهید که بهشدت آلوده شدهاند یا آسیب دیدهاند. مبارزه را با کمک سمپاش پشتی انجام دهید و از سمپاشی کل مزرعه پرهیز کنید.
- در زمان غنچهدهی و گلدهی مزرعه از سمپاشی اجتناب شود و در صورت طغیان آفت، اقدام به سمپاشی با سموم کم خطر با دوره کارنس پایین مانند پریمیکارب استفاده شود.
- یکی از کودهایی که تاثیر سموم را افزایش میدهد و از آسیب بیش از اندازه به گیاه هنگام سمپاشی پیشگیری میکند «کود اسید آمینه برای کلزا» است. پیشنهاد میکنیم این کود را با سموم ترکیب کنید.
سموم توصیه شده جهت مبارزه با این آفت در جدول زیر آورده شده است و توصیه میشود از سمومی غیر از موارد زیر استفاده نشود زیرا کارایی کافی در کنترل این آفت را ندارند.
نام سم | مقدار کاربرد | زمان سمپاشی | ملاحظات |
ایمیداکلوپراید (کنفیدور) | یک لیتر در هکتار | با مشاهده اولین جمعیت انبوه در پشت برگها یا طبق توضیحات این مقاله | دوره کارنس بالا است و بهتر است در زمان گلدهی مصرف نشود و در شرایط طغیانی قبل از غنچهدهی استفاده شود |
پریمیکارپ (پریمور) | یک کیلوگرم در هکتار | با مشاهده اولین جمعیت انبوه در پشت برگها یا طبق توضیحات این مقاله | دوره کارنس کمتر و امکان کاربرد در زمان غنچهدهی با احتیاط لازم |
نکته: دوره کارنس سموم به فاصله زمانی بین آخرین زمان استفاده از سموم و برداشت محصول اشاره دارد. رعایت این دوره از این جهت اهمیت دارد که باقیماندههای سم در گیاه باقی نمانده باشد و برای حفظ سلامت مصرفکنندگان و جلوگیری از آلودگی مهم است.
سخن پایانی
شته مومی کلزا یکی از آفات مهم در مزارع کلزا است که در صورت کنترل نشدن میتواند خسارت قابل توجهی به عملکرد دانه و درصد روغن آن وارد کند. روشهای مختلفی برای کنترل این آفت وجود دارد که تلفیق آنها با یکدیگر بهترین روش کنترل این آفت میباشد. در انتها از شما کشاورزان عزیز خواهشمندیم در قسمت کامنتها تجربیات خود را در رابطه با تاثیر سموم یا سایر روشهای اشاره شده با ما درمیان بگذارید.
مطالب مرتبط
سوال همیشگی کلزا کاران از ما این است که «تناژ کلزا در هکتار» چقدر است؟ چطور این مقدار را افزایش دهیم؟ در مقالۀ ذکر شده به این موضوع پرداختهایم. چنانچه اقدام به کشت کلزای آبی کردهاید رعایت رژیم آبیاری گیاه اهمیت بالایی دارد و باید مطابق برنامه پیش برود. پیشنهاد میکنیم مقاله «آبیاری کلزا» را مطالعه فرمایید. |
سوالات پرتکرار
کنفیدوربه دلیل ماندگاری بیشتر آن، سم قویتری است اما در مزارعی که سابقه طولانی مصرف کنفیدور را دارند، پریمور کارایی بیشتری در کنترل شته مومی کلزا دارد.
به محض مشاهده اولین جمعیت انبوه در پشت برگها بهترین زمان مبارزه است.
بله پهپادهای سمپاشی به دلیل سرعت بیشتر و مصرف آب کمتر گزینههای مناسبی برای سمپاشی میباشند و امکان سمپاشی علیه شته مومی کلزا را دارند.