بادام درختی، دانهای مغذی و خوشمزه که از دیرباز جایگاه ویژهای در صنعت غذایی، دارویی و آرایشی در جهان داشته است. .جالب است بدانید که ایران بعد از اسپانیا و امریکا سومین میزان برداشت بادام در دنیا را دارد. بنابراین این محصول به عنوان یک محصول سودآور نه تنها برای کشاورز بلکه حتی برای کشور هم شناخته میشود.
برداشت بادام عمدتا به سه روش دستی ، نیمه مکانیزه و مکانیزه انجام می شود. هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خود را دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی زمان و روشهای برداشت بادام بپردازیم.
چکیده برداشت بادام با توجه به مناطق مختلف کشت و نوع نژاد بادام در زمانهای مختلفی انجام میشود. به طور کلی زمان برداشت بادام به عنوان چاغاله در اوایل بهار و اردیبهشت و به عنوان میوه خشک در تابستان تا پاییز است. بادام عمدتاً به روشهای دستی، نیمه مکانیزه و مکانیزه برداشت میشود. روش مکانیزه از لحاظ اقتصادی بهترین روش برای برداشت بادام است. |
بهترین زمان برداشت بادام درختی
برداشت بادام یکی از مهمترین مراحلی است که در صورت عدم رعایت اصول، باعث اتلاف محصول و کاهش تولید میشود. البته استفاده از کودهای تقویتی مانند کود فروت ست برای بادام، میزان تولید این محصول را بالا می برد.
بادام در دو مرحله نارس یا همان چاغاله و دیگری میوه رسیده قابل برداشت است. چاغاله اغلب در فروردین و اردیبهشت برداشت میشود. این در حالی است که بادام درختی رسیده از اواسط تیرماه تا شهریور و حتی مهر ماه برداشت میشود.
زمان برداشت به عوامل متعددی مانند شرایط اقلیمی و آب و هوایی، نوع آبیاری، سن درخت و نوع نژاد بادام و زود گل یا دیر گل بودن آن بستگی دارد.

به طور کلی زمانی که پوسته رویی شکافته و اصطلاحاً بادام خندان میشود، زمان برداشت فرارسیده است. در ادامه زمان برداشت برخی از انواع معروفترین نژادهای بادام را بیان میکنیم.
نهال بادام آذر
این نهال یکی از انواع بادام تجاری به شمار میرود که حاصل پیوند دو نژاد ایتالیایی و فرانسوی است. این نژاد دیرگل محسوب میشود و زمان برداشت چاغاله آن به اوایل اردیبهشت میرسد. برداشت محصول خشک نهال آذر هم به اواخر شهریور و مهر ماه میرسد.
نهال بادام مامایی سامان
درختی بومی کردستان که در مناطق سردسیر به خوبی رشد میکند و به همین علت دیر گل است. بادام این نهال در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز قابل برداشت است.
نهال بادام پوست کاغذی
بادام پوست کاغذی معروف به بادام سفید، در زمره ارقام زود گل به شمار میرود. برداشت بادام پوست کاغذی به صورت چاغاله در اوایل بهار و به صورت خشک در اواسط تابستان انجام میشود.
نهال بادام تاجری
یکی از نژادهای سودآور بادام که به دلیل مقاومت بالا در برابر سرما و گرما در مناطق مرکزی ایران و اصفهان بسیار کشت میشود. این نژاد میانه گل و زمان برداشت آن در اواسط مرداد ماه است.
نهال بادام سنگی
نهالی بسیار مقاوم در برابر کم آبی که همین ویژگی آن را به گزینهای عالی برای مناطق شرقی کشور مانند خراسان تبدیل کرده است. این نژاد بومی ایران است و دیر گل محسوب میشود. زمان برداشت بادام سنگی در اواخر شهریور ماه است.
نهال بادام حریر
بادام حریر از آن دسته بادامهای بسیار دیر گل است و به دلیل مقاومت در برابر سرما و نیاز سرمایی بالای آن مناسب کشت در مناطق غربی کشور است. برداشت بادام حریر در اواخر تابستان و اوایل پاییز انجام میشود.
نهال بادام ربیع
بادام ربیع هم نهالی میان گل به حساب میآید. برداشت بادام این نهال در اواسط مرداد ماه انجام میشود.
نهال بادام تونو
تونو از انواع بهترین بادامها و اقتصادیترین نژاد به شمار میرود. بهطوریکه ۴۰ درصد از وزن میوه را مغز آن تشکیل میدهد. نژادی دیر گل که زمان برداشت آن به اواخر تابستان میرسد.
بررسی روشهای برداشت بادام درختی
روش برداشت به عواملی مانند مساحت زمین زیر کشت و یا امکانات باغدار دارد. دو روش کلی برای برداشت این محصول در ایران مرسوم است.
روش سنتی (دستی)
در روش سنتی پارچهای زیر درخت پهن میکنند؛ سپس شاخههای درخت را تکان میدهند و یا با یک چوب به درخت ضربه میزنند. به این ترتیب بادامها روی پارچه میریزد. بعد از این کار بادامها را در گونی جمع کرده و برای پوست گیری منتقل میکنند.
این روش از لحاظ اقتصادی اصلاً به صرفه نیست. زیرا ضربه و تکانهای شدید آسیبهای جدی به جوانههای جدید درخت میزند و این کار محصول سال آینده را کمتر میکند.
روش نیمه مکانیزه
به دلیل استفاده از ماشین شیکر یا گاریهای مخصوص به این روش نیمه مکانیزه گفته میشود. در این روش پارچههای برزنتی زیر درخت پهن میکنند و به وسیله ضربات چوب بادامهای رسیده را از روی شاخهها میتکانند.
البته در مواقعی در این روش از دستگاه شیکر برای تکاندن درخت استفاده میکنند. سپس پارچهها جمع شده و به تراکتوری که مابین درختان حرکت میکند منتقل میشود.
در واقع تفاوت این روش با روش دستی در نحوه جمع آوری بادامها است. دقت کنید که در هر دو روش مقداری برگ و چوب هم همراه محصول جمع میشود که در مرحله فرآوری جدا میشود.

روش مکانیزه
در کشورهای پیشرفته تنها از این روش برای برداشت بادام درختی استفاده میشود. استفاده از روش مکانیزه مستلزم آماده سازی زمین است. یعنی ابتدا باید علفهای هرز، جویها یا پشتهای ایجاد شده در زمین حذف شود تا زمینه برای حرکت ماشین آلات فراهم شود.
در وهله بعد ماشینهای شیکر در میان درختها و در ردیفهای متناسب مستقر میشوند. این ماشینها توسط یک نوار و یا کمربند مخصوص که به تنه درختان بسته میشود، نیروی تکاندهندهای به درختان وارد میکند. بادامها روی زمین میریزند و حالا نوبت ماشین بعدی است که میوهها را کنار هم به شکل یک نوار ردیف کند.
در مرحله سوم ماشین بعدی با قدرت مکش بالا میوهها را جمع میکند. سپس بادامها به تریلی و یا کامیون منتقل میشود. برخی از انواع ماشینهای شیکر جدیدتر چتری برای پهن شدن در زیر درخت دارد که به راحتی بادامها را جمع میکند و به کامیون منتقل میکند.
نکته مهمی که برای برداشت محصولی مانند بادام باید در نظر بگیرید زمان آن است. همان طور که گفته شد رقمهای مختلف و یا عوامل گوناگون دیگر مانند استفاده از کودهای مغذی مانند کود ده ایکس شوک برای بادام باعث تغییر زمان برداشت میشود.
گر اقدام برای برداشت در زمان نادرست صورت بگیرد، تلفات محصول زیاد خواهد بود. زیرا میوههای نارس در اثر تکان از درخت به زمین نمیافتند اما ممکن است آسیب ببینند.
سخن آخر
همان طور که ذکر کردیم برداشت بادام به روش اصولی یکی از روشهای افزایش محصول سالم است. به علاوه برای اینکه برداشت به طور درست انجام شود تعیین زمان دقیق آن اصلیترین شرط است.
زمان برداشت با ترک برداشتن پوسته رویی و نمایان شدن پوسته داخلی مشخص میشود و در نژادهای مختلف تفاوت دارد. در میان سه روش متداول برای برداشت این محصول روش مکانیزه بهترین و سریعترین بازدهی را دارد.
سؤالات متداول
بله، برخی کشاورزان بعد از برداشت بادامها را از طریق صافی از برگها و شاخهها جدا میکنند و سپس آنها را خشک میکنند.
بله، بعد از برداشت مراقبتهایی مانند آبیاری، تنظیم شاخهها و تغذیه مناسب انجام میشود.
روش مکانیزه یا نیمه مکانیزه بهترین روشهای برداشت این محصول هستند. زیرا کمترین آسیب به درخت و بیشترین بازدهی را دارند. البته اگر در روش نیمه مکانیزه از دستگاه شیکر برای تکان دادن شاخههای درخت استفاده شود.