زعفران که از گران‌ترین ادویه‌های جهان شناخته می‌شود در دسته گیاهان کم‌آب قرار می‌گیرد. این گیاه خوش‌عطر و بو که به طلای سرخ شناخته می‌شود در طول سال تنها به ۴ الی ۵ مرتبه آبیاری نیاز دارد.
دوره رشد این گیاه ارزشمند در نیمه دوم سال است؛ بنابراین اگر محل کشت زعفران منطقه‌ای با شرایط جوی بارانی باشد، به‌جای ۴ الی ۵ مرتبه آبیاری، تنها با دو مرتبه آبیاری به رشد مطلوب خود می‌رسد.
اگر تصمیم دارید در زمینه پرورش زعفران فعالیت کنید باید راجع به تعداد دفعات آبیاری، نحوه آبیاری و زمان آبیاری زعفران اطلاعات کاملی به دست آورید. این موارد اهمیت بسیار زیادی دارند و به طور مستقیم بر کیفیت محصول تولیدی تأثیر می‌گذارند. ما در این مقاله راهنمای جامعی درباره آبیاری زعفران برای شما گردآوری کرده‌ایم با ما همراه باشید.
| چکیده گیاه زعفران در تمامی مناطق کشور حتی در مناطق کم آب و گرمسیر قابل رشد و پرورش است. این گیاه به‌طورکلی به ۴ الی ۵ مرحله آبیاری نیاز دارد که یک یا دو مرحله را می‌توان باتوجه‌به شرایط منطقه و میزان بارندگی و رطوبت خاک حذف کرد. آبیاری زعفران در تابستان ممنوع است چرا که این کار باعث آلوده‌شدن زعفران‌ها به آفات و بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های قارچی می‌شود. آبیاری زعفران در مرحله اول و دوم اهمیت بسیار زیادی دارد و باید به‌صورت کاملاً دقیق و اصولی و در زمان معین انجام شود. |
نحوه آبیاری زعفران چگونه است؟
آبیاری زعفران روش‌های مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
آبیاری زعفران به روش سنتی
در این روش آب را به شکل مستقیم به مزرعه زعفران وارد می‌کنند و خاک به طور کامل غرق آب می‌شود. آبیاری سنتی همانطور که از اسمش پیداست از روش‌های قدیمی محسوب می‌شود و بیشتر مناسب برای مناطقی با آب فراوان است.
از مزایای این روش می‌توانیم به‌سادگی، ارزان‌بودن و عدم نیاز به دستگاه‌ها و تجهیزات پیچیده اشاره کنیم. اما در این مورد آب زیادی هدر می‌رود، ممکن است به پیازهای زعفران یا ساختار خاک آسیب وارد شود و همچنین احتمال اینکه علف‌های هرز رشد کنند بیشتر است.
آبیاری زعفران به روش سطحی
در این روش آب را از طریق جوی‌ها و کانال‌ها به پشته‌های خاک می‌رسانند و پیازهای زعفران را آبیاری می‌کنند. در این روش آب کمتر هدر می‌رود و کنترل بهتری روی آبیاری صورت می‌گیرد؛ اما این شیوه معایبی هم دارد. به طور مثال به مدیریت دقیق پشته‌ها و جوی‌ها نیاز دارد. همچنین احتمال افزایش فرسایش خاک در این روش بیشتر است.
آبیاری زعفران به روش قطره‌ای
در روش آبیاری قطره‌ای آب به طور مستقیم به ریشه گیاه می‌رسد. برای این کار از قطره‌چکان یا یک سری لوله‌های باریک برای رساندن آب به ریشه استفاده می‌کنند. آبیاری قطره‌ای میزان رشد علف‌های هرز را به‌شدت پایین می‌آورد و باعث صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود؛ اما به نگهداری و تعمیرات منظم نیاز دارد و هزینه اولیه آن برای نصب سیستم کمی بالا است.
آبیاری زعفران به روش بارانی
در روش آبیاری بارانی زعفران، به کمک پمپاژها و اسپری‌های به‌خصوص، آب را شبیه به باران روی مزرعه می‌پاشند. در این روش آب به‌صورت کاملاً یکنواخت به تمام مناطق مزرعه می‌رسد.
آبیاری بارانی زعفران برای استفاده در مناطقی که زمین‌های ناهموار دارند بسیار مناسب است. از مشکلات و معایب این روش نیاز به فشار آب بالا، هزینه زیاد برای نصب تجهیزات و همچنین تبخیر آب به علت پاشش در هوا است.
آبیاری زیرسطحی
در روش آبیاری زیرسطحی یا آبیاری جوی و پشته، لوله‌ها را زیر خاک دفن می‌کنند تا آب به طور مستقیم به ریشه گیاه برسد. این روش سبب کاهش تبخیر آب می‌شود و رشد علف‌های هرز را کاهش می‌دهد. اما هزینه نصب و نگهداری بالایی دارد و طراحی و اجرای آن کمی پیچیده است.
با توجه به مواردی که گفته شد، می‌توانید بهترین روش آبیاری را برای مزارع زعفران خود انتخاب کنید؛ زیرا همانطور که در مقاله «علت کم گل دادن زعفران» نیز ذکر کرده‌ایم، آبیاری غیراصولی می‌تواند یکی از دلایل گل ندادن پیازهای زعفران باشد. بنابراین نباید از اهمیت آن غافل شوید.
بررسی مراحل و زمان آبیاری زعفران
آبیاری زعفران مراحل مختلفی دارد و به‌طورکلی در طول رشد خود ۴ مرتبه آبیاری می‌شود. در ادامه به زمان آبیاری زعفران این گیاه در مراحل مختلف اشاره خواهیم کرد.
اولین آبیاری زعفران (آب گل)
اولین آبیاری زعفران بعد از کاشت این گیاه انجام می‌شود که نیاز به‌دقت بسیار بالایی دارد. اگر زعفران در این مرحله باکیفیت لازم آبیاری نشود میزان کشت به شکل ویژه‌ای کاهش پیدا می‌کند. کشاورزان برای مرحله اول آبیاری باید به منطقه محل زندگی خود دقت کنند.
در صورتی که شما به تازگی اقدام به کاشت زعفران کرده‌اید پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر کاری مقاله «کاشت زعفران» را مطالعه کنید.
اگر ساکن مناطق گرمسیر هستید آبیاری مرحله اول را باید اواخر مهرماه انجام دهید؛ اما درصورتی‌که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنید آبیاری مرحله اول را در اوایل مهرماه انجام دهید. این آبیاری با هدف بیدار کردن پیاز زعفران صورت می‌گیرد و اگر به‌موقع انجام شود گل زعفران از خاک بیرون می‌آید و رشد سبزینه اتفاق می‌افتد. آبیاری مرحله اول بسیار مهم است و باید در تاریخ مناسب و باکیفیت بسیار بالایی انجام شود.
دومین آبیاری زعفران (زاج آب)
دومین زمان آبدهی زعفران ۴۰ روز بعد از آبیاری اول و در اواخر آبان یا اوایل آذرماه است. این مرحله به «زاج آب» شهرت دارد و بعد از برداشت گل‌های زعفران انجام می‌شود.
در این مرحله همراه با آبدهی باید کوددهی نیز انجام شود؛ زیرا پیازهای زعفران وارد فاز تکثیر می‌شوند و برای تشکیل پیازهای دختری به کودهای تقویتی نیاز دارند که ما در مقاله «جدول کود دهی زعفران» به بررسی کودهای مورد نیاز پرداخته‌ایم. آبیاری مرحله دوم درست به‌اندازه آبیاری اول اهمیت بسیار زیادی دارد؛ اما میزان آبدهی در این مرحله به‌اندازه بار اول سنگین نیست.
سومین مرحله آبیاری زعفران (یخ آب)
زمان آبیاری مرحله سوم در اوایل اسفندماه آغاز می‌شود. این آبیاری به‌صورت کاملاً سطحی و با هدف حفظ رطوبت خاک و حذف علف‌های هرز صورت می‌گیرد. آبیاری سوم برای مناطق بارانی که زمستان یا پاییز پر آبی را تجربه کرده‌اند چندان ضروری نیست؛ اما برای مناطق کم آب توصیه می‌شود. آبیاری سوم در مناطق سردسیر در فروردین‌ماه انجام می‌شود تا آب باعث یخ‌زدن مزرعه نشود.
چهارمین مرحله آبیاری زعفران
آبیاری زعفران در مرحله چهارم، اواخر اسفندماه و در روزهای ابتدایی فروردین‌ماه انجام می‌شود و هدف از این آبیاری تأمین رطوبت خاک است. این آبیاری به‌ویژه برای مناطق گرمسیر و مناطقی که زمستان کم بارانی را تجربه کرده‌اند بسیار مهم است؛ اما در مناطق سردسیر و بارانی چندان اهمیتی ندارد و می‌توان این مرحله را حذف کرد.
پنجمین مرحله آبیاری زعفران (زرد آب)
آخرین مرحله از آبیاری این گیاه ارزشمند در اواخر فروردین‌ماه و اوایل اردیبهشت انجام می‌شود. این روش آبیاری باید قبل از زردشدن و خشک‌شدن کامل برگ‌های زعفران انجام شود؛ ازاین‌رو به مرحله آبیاری زرد آب شناخته می‌شود. آبیاری زرد آب غیر عمقی و کاملاً سطحی است.
نکات تکمیلی درباره آبیاری زعفران
در ادامه به برخی از نکات تکمیلی و مهم برای آبیاری بهتر و دقیق‌تر گیاه زعفران می‌پردازیم:
- آبیاری به‌هیچ‌وجه در تابستان انجام نمی‌شود. آبیاری زعفران در تابستان مزرعه زعفران را با آفات و بیماری‌های قارچی درگیر می‌کند.
- زمان آبیاری حتماً به دمای هوا دقت داشته باشید. دمای هوا در ۴۸ ساعت اخیر نباید بیشتر از ۱۲ درجه سانتیگراد بوده باشد.
- برای آبیاری مرحله سوم باید پس از کوددهی و وجین‌کردن زمین اقدام کنید.
- در ماه‌های دی و بهمن مزرعه را آبیاری نکنید چرا که این کار باعث یخ‌زدگی و فاسدشدن پیازهای زعفران می‌شود.
- در مناطق گرمسیری و سردسیری مراحل و زمان آبیاری زعفران باتوجه‌به میزان بارش‌ها و شرایط آب‌وهوا متفاوت است؛ بنابراین باتوجه‌به منطقه کشت، این مراحل را شخصی‌سازی کنید.
- حتی اگر محدودیت منابع آبی دارید حداقل ۴ دور آبیاری را داشته باشید و تنها یک مرحله را حذف کنید.
- اگر در فصل تابستان بارندگی اتفاق بیفتد بعد از خشک‌شدن خاک حتماً چند عدد از پیازها را از خاک بیرون بیاورید و نسبت به‌سلامت آنها اطمینان حاصل کنید. درصورتی‌که پیاز زعفران دچار آفت شده باشد با مراجعه به کارشناسان کشاورزی، هرچه سریع‌تر راهی اساسی پیدا کنید و در اسرع وقت مشکل را برطرف کنید.
سخن پایانی
در این مطلب راجع به آبیاری زعفران و روش‌های مختلف آن صحبت کردیم. زعفران گیاهی ارزشمند و پرخاصیت است که قابلیت کشت در مناطق کم‌آب را دارد. این گیاه برای رشد و پرورش به ۴ الی ۵ مرتبه آبیاری نیاز دارد که توجه به زمان آبیاری زعفران و روش درست آبیاری در میزان محصول و کیفیت آن تأثیر بسزایی دارد.
در واقع زعفران‌های با کیفیتی که در بازار عرضه می‌شوند و از عطروطعم و رنگ مطلوب برخوردار هستند به دلیل توجه به زمان دقیق آبیاری و نحوه دقیق آبیاری به این میزان از کیفیت رسیده‌اند.
مطالب مرتبط
| توجه به روش برداشت زعفران در کنار تمامی مراقبت‌های دیگر تضمین‌کننده بازدهی بیشتر محصول زعفران است. برای آشنایی با بهترین روش و زمان برداشت زعفران مطالعه مقاله «برداشت زعفران» را به شما پیشنهاد می‌کنیم. با استفاده از کود می‌توانید به درشت‌تر شدن پیاز زعفران و در نتیجه افزایش بازدهی کمک کنید. در مقاله «کود برای درشت‌شدن پیاز زعفران» بهترین کودها را به این منظور معرفی کرده و روش مصرف آنها را بیان کرده‌ایم. |
سؤالات متداول
تعداد دفعات آبیاری این گیاه باتوجه‌به شرایط منطقه و آب‌وهوا متفاوت است؛ اما به‌طورکلی به ۴ الی ۵ مرتبه آبیاری نیاز دارد.
آبیاری به روش شیاردار و نوار بارانی برای آبیاری زعفران بسیار مطلوب است.
ایجاد بیماری‌های قارچی، ازبین‌رفتن ریشه‌های زعفران، کاهش کیفیت محصول، کاهش میزان حاصلخیزی خاک، افزایش هزینه‌های تولید، افزایش رشد علف‌های هرز و… از جمله عوارض عدم توجه به آبیاری اصولی محسوب می‌شوند.
