سیب زمینی یکی از محصولات غذایی اصلی است که در سراسر جهان کشت می‌شود. اما برخی از بیماری ها و آفات می‌توانند به محصولات سیب زمینی آسیب برسانند و باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می شوند.
اگر شما هم اقدام به کاشت سیب زمینی کرده و با مشکل مدیریت بیماری‌های آن مواجه شده‌اید، پس در این مقاله آموزشی همراه ما باشید تا با شناخت مهمترین آفات و بیماری های سیب زمینی و درمان آن ها یک محصول با کیفیت برداشت کنید.
انواع بیماری های سیب زمینی؛ 7 بیماری رایج و راه‌های مدیریت آن
شناخت بیماری های گیاه سیب زمینی، باعث پیشگیری از بروز آفات می‌شود. تفاوتی ندارد در باغچه منزل خود به کاشت این گیاه می‌پردازید یا یک مزرعه بزرگ سیب زمینی دارید. به هر حال مدیریت بیماری‌های سیب زمینی به منظور بهبود سلامت این گیاه و افزایش سود آن تاثیر بسزایی دارد.
هر بیماری ابتدا با علائمی نمایانگر شده و توصیه می‌شود با مشاهده این علائم سریعا در جهت کنترل آفت و بیماری اقدام کرده تا از سرایت آن به دیگر بذرها جلوگیری شود. در ادامه به معرفی برخی از مهمترین انواع بیماری های سیب زمینی و نحوه مدیریت آنها می‌پردازیم.
بیماری پژمردگی باکتریایی، از بیماری های گیاه سیب زمینی
این بیماری باعث پژمردگی گیاه شده و برگ‌های سیب زمینی را به سیاهی می‌کشاند. علائم بیماری روی بوته‌ها عبارت است از پژمردگی، توقف رشد و زردی شاخه و برگ و نشانه‌هائی نظیر علائم تشنگی است.
برای مدیریت بیماری باکتریایی سیب زمینی، بهتر است از بذر سالم و از زمین‌هایی استفاده نمایید که پیش از کاشت به طور منظم ضدعفونی شده‌اند. همچنین، در مرحله کاشت، باید به تناوب محصولات زراعی توجه شده و خاک به طور منظم تغذیه شود.
اگر بیماری پژمردگی باکتریایی در زمین شما وجود دارد، از کودهای حاوی فسفر و پتاسیم کمتر استفاده کنید. همچنین، در صورت شناسایی بیماری، باید گیاهان بیمار را از باغچه حذف کنید تا از بذر سالم محافظت شود.
بیماری سفیدک سیب زمینی
این بیماری باعث سفید شدن برگ‌های سیب زمینی می‌شود. بیماری سفیدک سیب زمینی توسط گونه‌های مختلف قارچی ایجاد شده اما عامل اصلی آن Spongospora subterranea است. این قارچ در خاک زندگی می‌کند و از طریق ریشه‌های سیب زمینی به گیاه منتقل می‌شود.
مقاله “بهترین برنامه غذایی و کوددهی سیب زمینی” را مطالعه کنید.
برای مدیریت بیماری سفیدک، بهتر است از بذر سالم و تولید کنندگان معتبر استفاده کرده و خاک را به طور منظم تغذیه کنید. همچنین، زمین را پس از برداشت سیب زمینی‌ها کاملا تمیز کرده و از ریشه‌های گیاهان قبلی خلاص شوید.
در صورت شناسایی بیماری، گیاهان بیمار را از خاک حذف کرده و از محصولات ضد قارچی موثر مانند کود فسفیت پتاسیم مایع شوک برای مدیریت بیماری استفاده کنید.
پوسیدگی ریشه سیب زمینی
یکی از مهمترین انواع بیماری های سیب زمینی پوسیدگی ریشه سیب زمینی است که عامل این بیماری قارچ Rhizoctonia solani است. این بیماری شوره سیاه یا scurf Black یا شانکر ساقه زیر زمینی نیز شناخته می‌شود. بیماری پوسیدگی یا شوره سیاه علاوه بر سیب زمینی بسیاری از گیاهان زراعی دیگر از جمله حبوبات، گیاهان روغنی، پنبه و کلم را نیز آلوده می‌کند.
در اغلب مناطق کشت به خصوص مناطق سردسیری و کشت استمرار ایران از جمله اردبیل، همدان، اصفهان، تهران، کرمان(جیرفت، کهنوج) و خوزستان بیماری پوسیدگی بسیار رایج بوده و درمان آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. علائم بیماری پوسیدگی سیب زمینی شامل موارد زیر است:
- روی غده سیب زمینی اسکلروت های سیاه رنگی دیده می‌شود که سطحی بوده و با آب شسته نمی‌شوند؛
- کاشت غده‌های آلوده به اسکلروت در خاک های مرطوب موجب مرگ جوانه‌های روی غده و وقفه در رشد آنها می‌شود؛
- زخم روی ساقه‌های گیاه دیده می‌شود؛
برای کنترل این بیماری در مرحله اول حتما از بذرهای سالم و عاری از اسکلروت استفاده کرده و از کشت زود هنگام بذرهای گیاه در آب و هوای سرد و خنک اجتناب کنید. اگر هم با پیشرفت بیماری پوسیدگی مواجه شدید، از غده‌های بذری را با استفاده از سموم قارچ کش ضدعفونی نمایید.
بیماری پوسیدگی خشک فوزاریومی سیب زمینی
این بیماری با نام اصلی fusarium dry rot potato شناخته می‌شود. پوسیدگی های خشک غده گیاه و پوسیدگی‌های قطعات بذری مهمترین و خسارت زا ترین بیماری‌ها پس از برداشت، انبار و در زمان کاشت است.
این بیماری یکی از مهمترین بیماری‌های مهم سیب زمینی بوده و بیش از 20 درصد سیب زمینی‌هایی که برداشت می‌شود به صورت پنهان و آشکار به این بیماری مبتلا هستند. علائم بیماری پوسیدگی معمولا یک ماه بعد از انبار کردن غده‌ها به صورت لکه‌های قهوه‌ای بر روی غده‌ها به ویژه در محل زخم‌ها دیده می‌شوند.
عواملی که باعث ایجاد این بیماری می‌شود به شرح زیر است:
- رطوبت نسبی بالای 70 درصد؛
- حرارت 15 تا 20 درجه سانتی گراد؛
- دمای بالای محیط به خصوص زمانی که گیاه تحت شرایط استرس خشکی و گرمای شدید دوره رشد قرار دارد؛
مهم ترین فاکتوری که از پیشرفت این بیماری کم می‌کند، استفاده از کودهای فسفر مانند کود فسفر بالا مایع شوک است که در مقاله “کود شوک آمریکایی چیست؟” می‌توانید اطلاعات کافی را کسب نمایید.
بیماری سفید داخلی بادزدگی، از مهمترین بیماری‌های سیب زمینی
این بیماری به عنوان مخرب‌ترین و مهمترین بیماری سیب زمینی در دنیا شناخته شده و بسیار شایع است. علائم بیماری سفید داخلی بادزدگی زودتر از بیماری برگی blight Early در محصولات قابل مشاهده است.
عامل اصلی این بیماری، قارچی با نام علمی Phytophthora infestans بوده که قادر است هم به غده و هم به شاخ و برگ گیاه طی چندین مرحله از رشد گیاه حمله کند. شرایطی مانند رطوبت بالای 90 درصد، بارندگی زیاد و شبنم باعث پیشرفت این بیماری می‌شود. علائم بیماری بادزدگی سیب زمینی به شرح زیر است:
- لکه های کوچک آبسوخته، سبز روشن تا تیره به شکل مدور تا حدی بی شکل بر روی برگ‌های پایینی گیاه؛
- گسترش لکه ها از نوک یا حاشیه برگ‌ها به داخل بافت برگ؛
- شکستگی ساقه؛
- نمایان شدن کپک سفید رنگ در سطح پایینی برگ‌ها؛
- بوی نامطبوع پوسیدگی؛
برای مدیریت و پیشگیری از این بیماری شایع سیب زمینی، توصیه می‌شود از بذرهای سالم استفاده کرده و آن ها را در عمق مناسب کشت نمایید. همچنین نسب به کنترل رطوبت و تهویه مناسب اقدامات لازم را انجام دهید.
لوله‌ای شدن برگ سیب زمینی
لوله‌ای شدن برگ سیب زمینی (Potato leaf roll) نوعی بیماری ویروسی است که به مرور باعث می‌شود برگ‌های گیاه سیب زمینی به شکل لوله‌ای درآیند. علائم اصلی این بیماری پوسیدگی ریشه‌ها، رشد نامتعادل گیاه، لوله‌ای شدن و زرد شدن برگ‌ها و کاهش عملکرد گیاه است.
ویروس لوله‌ای شدن برگ سیب زمینی توسط کنه‌های سفید روی برگ سیب زمینی به گیاه منتقل می‌شود. برای مقابله با بیماری لوله ای شدن برگ سیب زمینی، باید از بذرهای سالم و خالص استفاده کرد و گیاهان را پس از برداشت محصول به طور کامل از مزرعه جدا کرد.
همچنین، استفاده از کنه کش‌های شیمیایی می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. برای پیشگیری از انتقال ویروس توسط کنه‌ها، می‌توان از گیاهان سالم به عنوان پوشش زیرین و کنترل شدید کنه‌های سفید استفاده کرد.
یکی از راه‌های دیگر مدیریت این بیماری رایج سیب زمینی استفاده از روش حرارت درمانی با قرار دادن غده‌های سیب زمینی در دمای 5/37 درجه سانتی گراد به مدت 25 روز است که تنها ویروس PLRV به وسیله این روش از غده‌های بذری سیب زمینی حذف خواهد شد.
آفات سیب زمینی
در نهایت می توان به انواع آفات گیاه سیب زمینی اشاره کرد. آفات مختلف می‌توانند به محصولات سیب زمینی آسیب برسانند. برخی از این آفات عبارتند از: سنگینه سیب زمینی، کرم سیاه سیب زمینی، سفیدک سیب زمینی، و مگس سیب زمینی.
برای مدیریت آفات، بهتر است از محصولات ضد آفات مانند کود گوگرد مایع شوک استفاده کنید. همچنین با استفاده از کودهای کامل و تقویتی مانند کود ده ایکس شوک برای سیب زمینی گیاه و محصول را در برابر آفات مقاوم سازید.
بهترین روش‌ها برای کنترل بیماری و آفات گیاه سیب زمینی
اگر شما هم جزو افرادی هستید که گیاه سیب زمینی کاشته و نگران بیماری‌های آن هستید در ادامه چند راهکار تاثیرگذاری و کارآمد برای مدیریت بیماری‌ها آورده شده است.
با این روش‌ها، می‌توانید به راحتی بیماری‌ها و آفات سیب زمینی را کنترل کرده و محصولات خود را از آنها محافظت کنید. هرچند، در صورتی که آفات و بیماری های سیب زمینی رو به پیشرفت باشند، بهتر است از روش‌های شیمیایی و دارویی استفاده کرده که معمولاً در فروشگاه‌های مربوطه در دسترس هستند.
همچنین، بهتر است همیشه قبل از استفاده از هر روش مدیریتی، اطمینان حاصل کنید که آن روش ایمن و موثر است و با دستورالعمل‌های توصیه شده توسط تولید کننده آن روش عمل کنید.
- استفاده از خاک جدید
بهتر است از خاک جدید و تمیز استفاده کنید تا خاک آلوده به عفونت و بیماری‌های گذشته نباشد.
- استفاده از بذر سالم
برای اطمینان از سلامت بذر، بهتر است از فروشگاه‌ها و مراکز معتبر خرید کنید و مقاله آموزش کاشت سیب زمینی را مطالعه کنید.
- تهویه مناسب
برای جلوگیری از بیماری‌ها و آفات سیب زمینی در خانه، بهتر است برای جریان هوای مناسب و تهویه درست در محیط کاشت اقدام کنید. برای این منظور، می‌توانید از یک فن جریان هوای خوب و یا باز کردن پنجره‌ها و درها برای تهویه هوا استفاده کنید.
- مراقبت از رطوبت
برای جلوگیری از پژمردگی گیاهان، باید رطوبت خاک و هوا را کنترل کنید. برای این کار، بهتر است خاک رطوبت کافی داشته باشد و هوا خشک باشد.
- استفاده از محصولات ضدعفونی طبیعی
برای مدیریت بیماری‌ها و آفات سیب زمینی در خانه، می‌توانید از محصولات ضدعفونی طبیعی مانند روغن نیمه‌سفید، محلول‌های صابونی، و پودر دیاتومی استفاده کنید.
- کشت پوششی
برای جلوگیری از بیماری‌ها و آفات سیب زمینی در خانه، می‌توانید از کشت پوششی استفاده کنید. این روش به دلیل کاهش تماس مستقیم گیاه با خاک، می‌تواند برای کاهش بیماری‌ها و آفات موثر باشد.
سولات متداول
- آفات و بیماری های سیب زمینی قابل درمان هستند؟
استفاده از بذرسالم و توجه به شرایط گیاه در مراحل مختلف نقش مهمی در پیشگیری از بیماری ها دارد اما برخی از بیماری های سیب زمینی در صورت تشخیص زود هنگام، قابل درمان خواهند بود.
- بیماری پوسیدگی سیاه سیب زمینی چیست؟
این بیماری باعث پوسیدگی قسمت های مختلف سیب زمینی می شود. خاک و بقایای گیاهی می تواند به عنوان منبع این بیماری عمل کند. عفونت ابتدا به صورت قهوه ای روی سطح سیب زمینی ظاهر می‌شود.
سپس با فرسایش پوست، در بدنه سیب زمینی توسعه می یابد. درمان این بیماری شامل کاهش میزان رطوبت خاک، استفاده از بذرهای سالم، تغییر محل کشت و استفاده از فرآورده های آلی است.
- چرا گیاه سیب زمینی در برخی از مواقع به سرعت پژمرده می‌شود؟
این بیماری باعث پژمردگی سریع و خشک شدن گیاه سیب زمینی می شود. پژمردگی گیاه معمولاً در مناطقی با خاک آبی و خنثی و در شرایط آب و هوایی گرم و خشک رخ می دهد. درمان این بیماری شامل استفاده از بذرهای سالم، کنترل علف های هرز، تغییر محل کشت و استفاده از روش های آبیاری مناسب است.
کلام آخر
سیب زمینی از خوش خوراک ترین صیفی جات کشت شده در کره زمین است که در بسیاری از غذا‌ها استفاده می‌شود. کاشت سیب زمینی قطعا بدون چالش نبوده و حتما نیاز به دانستن نکاتی قبل و در حین کاشت آن می‌باشد.
آفات و بیماری های سیب زمینی یکی از موارد مهمی است که ممکن است در حین کاشت و پرورش سیب زمینی با آن مواجه شوید. پس بهتر است در تمامی مراحل رشد از بذرهای خود مراقبت کنید. ما در این مقاله انواع بیماری های سیب زمینی را معرفی کرده‌ایم که امیدواریم برایتان مفید باشد.
