آشنایی با تریپس پیاز (راهکارهای موثر برای کنترل و کاهش خسارت)

تریپس پیاز با نام علمی (Thrips tabaci L) از جمله آفات مهم سبزیجات و صیفی‌جات در تمام نقاط دنیا از جمله ایران به شمارمی‌رود. این آفت انتشار جهانی داشته و دارای میزبان‌های متعددی از جمله توتون، پنبه، سیب‌زمینی و صیفی‌جاتی مانند گوجه‌فرنگی و خیار می‌باشد.

علاوه بر محصولات اشاره شده، پیاز نیز از میزبان‌های مهم این آفت می‌باشد. در این مقاله چرخه زندگی و شیوه خسارت‌زایی این آفت بررسی شده و روش‌های غیرشیمیایی و شیمیایی مقابله با آن شرح داده شده است.

به همین منظور جهت آشنایی با روش‌های پایدار کنترل تریپس پیاز و بدست آوردن حداکثر عملکرد مزرعه خود دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

میزان خسارت تریپس پیاز چقدر است؟

بیشترین میزان خسارت تریپس پیاز در مرحله درشت شدن پیازها اتفاق می‌افتد و طبق برآوردها می‌تواند تا 50 درصد باعث کاهش عملکرد محصول شود. علاوه بر خسارت مستقیم، این آفت می‌تواند عامل انتقال ویروس لکه زرد زنبق (IYSV) و لکه زرد پیاز (Bunyaviridaci Tospovirus) نیز باشد که خود باعث کاهش رشد و عملکرد مزرعه پیاز می‌شود.

بررسی چرخه زندگی تریپس پیاز

مراحل زندگی این آفت شامل تخم، لارو، پوره، پیش شفیره، شفیره و حشره بالغ است و این سیکل زندگی معمولا در یک بازه زمانی 19 روزه کامل می‌شود. آب و هوای خشک، شرایط ایده‌آل برای رشد و تکثیر این آفت می‌باشد. این حشره زمستان را به صورت پوره یا شفیره در داخل خاک یا حشره کامل در بقایای گیاهی سپری می‌کند.

علائم خسارت تریپس پیاز

خسارت این آفت بر اثر فعالیت حشره کامل و لاروهای تریپس بر روی برگ‌ها انجام می‌شود به طوری که حشره با فروبردن خرطوم خود در اپیدرم برگ از کلروفیل و مواد غذایی سلول‌ها تغذیه می‌کند.

خسارت این آفت ابتدا در نوک برگ‌ها به صورت سوختگی و خمیدگی دیده می‌شود و در نهایت کل برگ‌ زرد شده و بوته از بین می‌رود. بیشترین تراکم این آفت در محل اتصال برگ به گردن پیاز می‌باشد. پیازهای درگیر با این آفت معمولا ریز مانده و قطر کمتری دارند.

بطور کلی علائم خسارت این آفت شامل پیچیدگی، پژمردگی و رنگ‌پریدگی برگ‌ها و کوچک ماندن اندام زیرزمینی (پیاز) می‌باشد.

روش‌های کنترل تریپس پیاز

برای کنترل تریپس پیاز اگرچه ساده‌ترین روش مبارزه استفاده از سموم شیمیایی می‌باشد؛ اما به دلیل ویژگی‌هایی از جمله تنوع بالای میزبان‌ها، نرخ تولید مثل بالا و توانایی بکرزایی (تولید مثل بدون جفت‌گیری)، سرعت مقاومت این آفت به سموم شیمیایی بسیار بالا بوده بطوری‌که در سال‌های اخیر شاهد افزایش مقاومت این آفت به سموم شیمیایی بوده‌ایم. به همین منظور استفاده از روش‌های زراعی در ترکیب با سموم شیمیایی جهت مدیریت و کنترل این آفت توصیه می‌شود.

روش‌های کنترل غیرشیمیایی تریپس پیاز

در ادامه چند روش غیر شیمیایی برای کنترل این آفت را بررسی می‌کنیم:

مدیریت مصرف کودها

نیتروژن از جمله کودهایی است که باعث ترد و آبدار شدن بافت گیاهی می‌شود و می‌تواند شرایط تغذیه تریپس از بافت‌ها را راحت‌تر کند. در جهت مقابل آن عناصر سیلیسیم و کلسیم باعث خشبی شدن برگ‌ها و کاهش تمایل آفت به تغذیه از آن‌ها می‌شود.

مصرف بیش از اندازه کودهای نیتروژنه در مزرعه پیاز باعث افزایش حساسیت بوته‌ها به این آفت می‌شود. در مطالعات متعددی مشاهده شده است که مصرف بهینه کودهای نیتروژنه و افزایش مصرف کودهای سیلیسیومی مانند سیلیکات پتاسیم باعث کاهش خسارت تریپس پیاز شده است. بطور کلی می‌توان گفت که کاهش مصرف کودهای نیتروژنه و کاربرد کودهای سیلیکات پتاسیم و کلسیم یکی از روش‌های مدیریت این آفت می‌باشد.

کود سیلیکات پتاسیم برند شوک با دارا بودن 40 درصد سیلیکات و 30 درصد پتاسیم می‌تواند به عنوان یک ترکیب قابل توجه، هردو عنصر سیلیکات و پتاسیم را به صورت همزمان در گیاه تامین کرده و به عنوان یکی از راهکارهای تلفیقی در مبارزه و کاهش خسارت تریپس پیاز در نظر گرفته شود.

اجتناب از کاشت پیاز در همسایگی مزارع یونجه

تریپس پیاز می‌تواند در فصل بهار در مزارع یونجه مستقر شده و پس از برداشت یونجه به مزارع پیاز هجوم بیاورد. نزدیک بودن مزرعه این دو محصول به یکدیگر امکان تهاجم و افزایش خسارت تریپس را بالا می‌برد.

استفاده از سیستم‌های آبیاری بارانی

از آنجایی که این آفت علاقه زیادی به محیط‌های خشک دارد، افزایش رطوبت محیط باعث کاهش جمعیت آن خواهد شد. استفاده از روش‌های آبیاری بارانی باعث شستشوی تریپس از سطح برگ‌ها شده و از خسارت این آفت جلوگیری می‌کند.

استفاده از مالچ‌ها

استفاده از مالچ‌ها بخصوص مالچ‌های پلاستیکی مزایای فراوانی برای کشت سبزی‌جات و صیفی‌جات دارد. از جمله فواید کاربرد مالچ‌ها می‌توان به کنترل علف‌های‌هرز، افزایش بهره‌وری آب، افزایش بهره‌وری عناصر غذایی و کاهش فرسایش خاک اشاره کرد.

استفاده از مالچ‌های نقره‌ای که بازتاب کننده نور هستند علاوه بر فواید اشاره شده می‌تواند در دفع جمعیت آفت و کاهش خسارت آن موثر باشد. همچنین کاربرد مالچ‌های آلی مانند کاه گندم در بین ردیف‌های کشت می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش جمعیت این آفت داشته باشد.

کنترل علف‌های‌هرز

از آنجایی که این آفت میزبان‌های متعددی دارد و می‌تواند بر روی علف‌های‌هرز نیز فعالیت کند، کنترل علف‌های هرز مزرعه پیاز علاوه بر بهبود عملکرد محصول از طریق حذف رقابت با علف‌های هرز، باعث کاهش میزبان‌های این آفت شده و باعث کاهش جمعیت تریپس خواهد شد.

کنترل شیمیایی تریپس پیاز

استفاده از سموم شیمیایی در صورت طغیان و تراکم بالای آفت توصیه می‌شود. نکته بسیار مهم در رابطه با مصرف سموم جهت مقابله با تریپس پیاز، استفاده از مویان‌هایی از جمله روغن‌ها یا صابون‌های محلول‌پاشی است.

در جدول زیر سموم قابل توصیه جهت کنترل تریپس پیاز به همراه مقدار و زمان مصرف آن‌ها آورده شده است.

نکته: کاربرد مویان‌ها به همراه سموم توصیه شده به خصوص در روزهای گرم سال تاکید می‌شود.

سخن پایانی

تریپس پیاز از آن دسته آفاتی است که به دلیل طیف میزبانی متنوع و نرخ تولید مثل بالایی که دارد می‌تواند خسارت بالایی به محصولات زراعی از جمله پیاز وارد کند. استفاده از روش‌های تلفیقی در کنترل این آفت بسیار موثرتر از کاربرد یک روش به تنهایی می‌باشد.

بطور کلی مقابله با این آفت نیاز به برنامه‌ریزی و نگاهی جامع به تمامی روش‌های کنترل دارد که در این مقاله به طور جداگانه هر کدام شرح داده شده است. در صورتی که تجربه‌ای غیر از روش‌های ذکر شده در کنترل این آفت داشتید و نتایج مثبتی از آن بدست آوردید خوشحال می‌شویم تا تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

مطالب مرتبط

سوالات متداول