شپشک‌های پسته و روش‌های مبارزه با آن‌ها

شپشک‌ها از نظر اهمیت و خسارت جزو آفات درجه دوم باغات پسته محسوب می‌شوند. شپشک‌ها به دو دسته شپشک‌های نرم‌تن و سپردار تقسیم می‌شوند. شپشک‌ها با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف درختان شده و عملکرد باغات پسته را کاهش می‌دهند. در این مقاله قصد داریم خسارت‌زاترین شپشک‌های پسته را بشناسیم و راه‌های مبارزه با آن را خدمت شما شرح دهیم با ما همراه باشید.

معرفی مهم‌ترین شپشک‌های پسته

در بین شپشک‌های خسارت‌زا در باغات پسته چهار گونه آن‌ها در حال حاضر بیشترین خسارت را به باغات پسته وارد می‌کنند و به عنوان آفت غالب باغات پسته در ایران می‌باشند که دو گونه آن جزو سپرداران بوده و دو گونه دیگر جزو نرم تنان می‌باشند. سپرداران به عنوان مهم‌ترین شپشک‌های باغات پسته هستند به همین منظور ابتدا به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

شپشک‌های سپردار پسته

این دسته از شپشک‌ها به دلیل ساختن پوششی مومی- کیتینی روی سطح بدن خود به سپرداران معروف هستند. این سپر از حشرات بالغ و پوره‌های آن‌ها محافظت می‌کند. در ادامه به دو گونه اصلی و خسارت‌زا شپشک‌های سپردار خواهیم پرداخت.

شپشک واوی پسته

این شپشک با نام علمی Lepidosaphes pistaciae سپری به شکل حرف “واو” روی خود ایجاد می‌کند که این سپر به رنگ قهوه‌ای تا تیره می‌باشد. این آفت روی برگ‌ها، سرشاخه‌ها و میوه‌ها دیده می‌شود. حشره ماده بالغ زیر این سپر زمستان‌گذرانی می‌کند و در اوایل بهار شروع به تخم‌گذاری می‌کند. 30 روز بعد، پوره‌ها از تخم‌ها خارج شده و شروع به حرکت روی شاخه و تغذیه از شیره گیاهی می‌کنند. خسارت این آفت باعث رنگ‌پریدگی برگ‌ها، خشک شدن سرشاخه‌ها و کاهش عملکرد پسته تا 50 درصد می‌شود.

شپشک تنه درختان پسته (شپشک تنه‌ای)

این شپشک با نام علمی Melanaspis inopinata گونه دیگری از سپرداران است که سپر آن گرد است و تفاوت آن با سپردار واوی را مشخص می‌کند. سپر این شپشک نیز به رنگ قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره است و معمولا در سرشاخه‌های درختان مسن دیده می‌شود. حشره بالغ زمستان را زیر سپر می‌گذراند و با شروع فصل بهار شروع به تخم‌گذاری می‌کند. پوره‌ها پس از خروج از تخم‌ها شروع به تغذیه از شیره گیاهی می‌کنند و باعث زرد شدن برگ‌ها و پوک شدن پسته‌ها می‌شوند.

شپشک‌های نرم تن درختان پسته

دسته دیگر شپشک‌های درختان پسته نرم‌تنان هستند که از نظر خسارت پس از سپرداران قرار می‌گیرند. این شپشک‌ها همانطور که از نامشان پیداست سپر ندارند و فقط یک لایه مومی یا پوست مانند روی خود دارند. در ادامه به دو گونه خسارت‌زا شپشک‌های نرم تن باغات پسته خواهیم پرداخت.

شپشک نخودی پسته

شپشک نخودی پسته با نام علمی Eulecanium rugulosum بدنی کروی دارد و به شکل نخود قرمز رنگ روی شاخه‌ها دیده می‌شود. این آفت زمستان را به صورت پوره سن دو روی شاخه‌ها سپری می‌کند و در بهار با گرم شدن هوا شروع به تغذیه از شیره گیاهی می‌کند. اواسط خرداد ماه پوره سن دو تبدیل به حشره کامل می‌شود و شروع به تخم‌گذاری می‌کند. در این شرایط لایه مومی روی حشره بالغ را فرا می‌گیرد و از تخم‌ها محافظت می‌کند. پوره‌ها با تغذیه از شیره گیاهی باعث کاهش عملکرد و درصد خندانی پسته‌ها خواهند شد.

شپشک آرد آلود درخت پسته

شپشک آرد آلود درخت پسته با نام علمی Pulvinaria pistaciae به بالشتک پسته نیز معروف است. این آفت به دلیل ترشح مومی سفیدرنگ بر روی خود به این نام معروف شده است. این آفت زمستان را به صورت پوره سن دو روی شاخه‌های درختان سپری می‌کند. در بهار با مساعد شدن هوا شروع به تغذیه از شیره گیاهی می‌کند. این آفت در بهار پوست اندازی می‌کند و لایه مومی سفید رنگ را روی بدن خود شکل می‌دهد و تخم‌های خود را درون آن قرار می‌دهد. این آفت در شرایط معدودی حالت طغیانی پیدا می‌کند.

روش‌های کنترل شپشک پسته

اگرچه شپشک‌ها در باغات پسته ایران طغیانی نیستند اما در برخی مناطق خسارت‌زا هستند و بهتر است در صورت مشاهده تراکم‌های بالا نسبت به کنترل آن‌ها اقدام کرد. چرخه زندگی و نحوه خسارت شپشک‌های نرم تن و سپردار شباهت‌های زیادی دارد ولی یک تفاوت مهم وجود دارد که در شپشک‌ نرم تن مبارزه فقط در زمستان صورت می‌گیرد ولی در سپرداران در زمستان و بهار امکان مبارزه وجود دارد. در ادامه به روش‌های مبارزه با هردو شپشک خواهیم پرداخت.

تقویت درختان جهت مقابله با خسارت شپشک‌ها

از آنجایی که شپشک‌ها از آفات مکنده هستند و از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند؛ تقویت درختان به خصوص با کودهای پتاس بالا می‌تواند باعث افزایش غلظت و فشار شیره گیاهی شده و از خسارت شپشک‌ها جلوگیری کند. این مهم در هر دو نوع شپشک موثر است و توصیه می‌شود.

کود پتاس بالا شوک و سولوپتاس چلفر از دسته کودهایی هستند که با تامین عنصر پتاسیم در گیاه می‌توانند در افزایش مقاومت گیاه نسبت به شپشک‌ها موثر باشند. کود پتاس بالا شوک دارای 60 درصد پتاسیم و سولوپتاس چلفر دارای 52 درصد پتاسیم و 42 درصد گوگرد است. همچنین گوگرد موجود در سولوپتاس چلفر در دفع آفت و تقویت درختان موثر است.

جهت کسب تکمیلی راجع به محصولات ذکر شده می‌توانید بر روی محصول کلیک کنید. همچنین کارشناسان کشاورزی نیاز گیاهان آماده ارائه مشاوره راجع به محصولات ذکر شده هستند.

مبارزه با شپشک‌های سپردار

برای مبارزه با این دسته از شپشک‌ها دو روش شیمیایی و غیرشیمیایی در دو فصل زمستان و بهار می‌توانید انجام دهید.

هرس شاخه‌های آلوده در زمستان و بهار و سوزاندن آن‌ها باعث جلوگیری از انتشار شپشک‌ها می‌شود. بهترین زمان مبارزه شیمیایی با سپرداران در فصل بهار و آغاز خروج پوره‌ها از سپرها می‌باشد که معمولا در اواخر فروردین ماه یا اردیبهشت اتفاق می‌افتد این مرحله حساس‌ترین مرحله رشد سپرداران نسبت به سموم شیمیایی است.

• دیازینون 1 الی 2 در هزار لیتر آب
• اتیون 2 در هزار لیتر آب
• کلرپیریفوس 1.5 تا 2 در هزار لیتر آب

نکته: بهترین زمان مبارزه علیه سپرداران در فصل بهار در زمان خروج پوره های سن اول است. بهتر است قبل از شروع سم‌پاشی با کارشناسان منطقه مشورت کنید.

نکته: پوره‌های سپردار تنه‌ای نسبت به واوی کمی دیرتر از زیر سپر خارج می‌شود و باید زمان سم‌پاشی را به محض مشاهده پوره‌ها انجام داد.

مبارزه با شپشک‌های نرم تن

جهت مبارزه با این دسته از شپشک‌ها همچنان تقویت درختان با کودهای پتاس بالا و تغذیه متعادل درختان کمک کننده است. به منظور کنترل شیمیایی نیز باید دقت کنید که بهترین زمان مبارزه با شپشک‌های نرم تن در زمستان است و سموم شیمیایی توصیه شده باید به همراه روغن ولک به مقدار 1 لیتر در صد لیتر آب استفاده شوند.

• سموم توصیه شده جهت مبارزه با شپشک‌های نرم تن مانند شپشک‌های سپردار است.
• سموم توصیه شده به همراه روغن ولک را حداقل با فاصله دو هفته از تورم جوانه‌ها سم‌پاشی کنید.

کلام پایانی

اگرچه شپشک‌ها در باغات پسته ایران خسارت چشمگیری ندارند اما در صورت طغیانی شدن باید جهت مبارزه با آن‌ها اقدامات لازم را انجام داد. در این مقاله روش‌های شناسایی و کنترل شپشک‌های پسته شرح داده شد. در صورتی که تجربه خسارت شپشک‌ها را در باغات پسته خود دارید خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما درمیان بگذارید.

مطالب مرتبط

سوالات متداول