کامل‌ترین آموزش کاشت خیار و روش‌های مراقبت از آن

 در کشور عزیزمان ایران سالیانه ۲ میلیون تن خیار تولید و بخش زیادی از آن صادر می‌شود. این نشان می‌دهد که شرایط آب‌وهوا و خاک در ایران برای کاشت خیار مناسب است. اما کاشت بذر خیار در سینی نشا فوت و فن‌هایی دارد که باید از آنها مطلع باشید تا بتوانید آن را با سود بالا به اتمام برسانید.

بوته خیار در برابر تنش‌ها و بیماری‌ها بسیار حساس است و به همین علت مراقبت‌های خاصی نیاز دارد.  در این مقاله روش کاشت خیار را در مزرعه و باغچه توضیح داده‌ایم تا هم کشاورزان و هم مردم عادی که قصد کاشت خیار در باغچه را دارند از آن استفاده کنند. با ما همراه باشید. 

شرایط مناسب برای کاشت خیار در زمین

معمولاً صیفی‌جات حساس‌تر از درختان هستند و به شرایط خاصی برای تولید محصول در تناژ کافی و کیفیت مطلوب دارند. بوته‌ی خیار نیز تنها زمانی رشد خوبی دارد که بذر آن را با رعایت شرایط بکارید و به‌خوبی از آن مراقبت کنید. برخی از عوامل مؤثر در موفقیت کاشت بذر خیار در سینی نشا و در مزرعه را در ادامه توضیح می‌دهیم:

محل مناسب کاشت خیار

یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید رعایت کنید انتخاب جای مناسب برای کاشت خیار است. مکانی که در آن خیار می‌کارید باید نور زیادی داشته باشد. کاشت تخم خیار در جایی که نور کمی دارد بی‌فایده است و احتمالاً نتیجه خوبی نخواهد داشت. همچنین رطوبت فضایی که برای کاشت خیار انتخاب می‌کنید باید حدود ۷۵ درصد باشد.

کاشت خیار در فضای بازی که رطوبت کافی ندارد با خشک‌شدن بوته‌ در همان مراحل ابتدایی مواجه می‌شود؛ بنابراین بهتر است اگر فضای شما رطوبت کافی ندارد به‌صورت مداوم از روش‌هایی مثل اسپری‌کردن آب ‌روی برگ‌ها و ساقه استفاده کنید. پارامتر مهم دیگر در انتخاب محل کاشت خیار دمای مناسب فضا است.

دمای بین ۱۶ تا ۳۰ درجه برای این محصول عالی است. دمای پایین‌تر ممکن است با له‌شدن برگ‌ها و دمای بالا با عدم رشد و نمو گیاه مواجه شود.

فضای کافی برای کاشت خیار

معمولاً بوته‌ی خیار پرپشت می‌شود؛ بنابراین فضای کافی برای رشد باید فراهم شود. در هنگام کاشت بذر خیار در زمین، خیارها حداقل ۲۰ الی ۳۰ سانتی‌متر باید باهم فاصله داشته باشند تا از نور کافی بهره‌مند باشند و مزاحمتی برای یکدیگر ایجاد نکنند. این مقدار بسته به نوع خیار می‌تواند متفاوت باشد. 

آبیاری منظم خیار

خیار به آبیاری منظم و متداول نیاز دارد. در واقع خاک بوته‌های خیار نباید خشک بماند. بدیهی است که مکان‌هایی که خشک‌ترند به آبیاری بیشتری نیاز دارند؛ بنابراین باید الگوی مناسب شرایط آب‌وهوایی منطقه را برای آبیاری خیار پیدا کنید و در آبیاری بوته‌ها منظم باشید. در واقع نحوه آبیاری خیار به صورت اصولی یکی از رازهای سلامت ماندن بوته‌های آن است.

زهکشی خاک کاشت خیار

برخلاف فضای مرطوب، خیار به خاک خیلی مرطوب علاقه‌ای ندارد. خاکی که رطوبت زیادی دارد ریشه‌ی خیار را ضعیف می‌کند و ممکن است با پوسیدگی ریشه یا بیماری‌های قارچی آن مواجه شوید؛ بنابراین لازم است که خاک زهکشی مناسب داشته باشد.

اگر در گلدان یا یک فضای مشابه خیار می‌کارید گذاشتن چندین سنگ در کف محل یک روش مناسب برای زهکشی خاک است. در فضاهای دیگر نیز برای زهکشی خاک می‌توانید از روش‌هایی مثل ساخت بالشتک‌های خاکی یا استفاده از مصالح مخصوص زهکشی بهره بگیرید.

کوددهی

تأمین مواد معدنی و آلی مورد نیاز بوته‌های خیار امری حیاتی است. کودهای طبیعی و غنی بسیاری برای خیار مناسب‌اند که با استفاده از آنها می‌توانید به بهره‌وری کافی برسید.

برنامه کوددهی منظم برای خیار باعث می‌شود رشد بوته‌ها به‌خوبی انجام شود و محصولات تناژ بسیار بالایی داشته باشند. استفاده از برخی از کودها مانند کود درشتی خیار به بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند.

میزان PH خاک

PH بالای خاک برای کاشت خیار اصلاً مناسب نیست. برای فهمیدن PH  خاک باید نمونه خاک خود را به آزمایشگاه‌های معتبر ببرید. بذر خیار PHمتعادل و تقریباً در بازه‌های ۶ و ۷ را ترجیح می‌دهد و رشد بهتری در چنین خاکی دارد. ریزش گل‌های خیار و کاهش عملکرد آن از نشانه‌های نامناسب‌بودن PH خاک است.  برای رفع آن باید از کودهای تقویتی مخصوص استفاده کرد. 

کنترل آفات و بیماری‌ها

خیار نیز مثل همه‌ی گیاهان بیماری‌های قارچی مخصوص به خود را دارد و در بسیاری مواقع درگیر آفت می‌شود. بررسی مداوم خیار توسط باغبان باعث تشخیص زودهنگام مشکلات و آفات می‌شود. برای حل مشکلاتی مثل زردشدن خیار و لکه‌های روی آن می‌توان از سموم و قارچ‌کش‌ها استفاده کرد.

انتخاب بذر مناسب برای کاشت خیار

برای اینکه انتخاب بذر مناسب اول باید محیط را در نظر داشته باشید. به‌عنوان‌مثال اگر مکان روباز کوچکی دارید که امکان داربست‌زدن در آن وجود دارد؛ کاشت خیار درختی در اینجا بهترین پیشنهاد است و باید بذر خیار درختی خریداری کنید.

اما اگر برای کاشت خیار زمینی وسیع دارید یا یک مزرعه‌ی بزرگ برای کشت خیار در اختیارتان است خیار بوته‌ای بهترین و مناسب‌ترین بذر برای شماست. برای کاشت خیار بوته‌ای در مزرعه باید بذری را انتخاب کنید که متعلق به خیار بوته‌ای بوده و نسبتاً درشت و سالم باشد. 

خیار جالیزی یا محلی به‌عنوان ارگانیک‌ترین و سالم‌ترین نوع خیار شناخته می‌شود که مناسب کاشت در مزارع خیار است و کمتر از سموم و مواد شیمیایی برای آنها استفاده می‌شود. این خیارها نسبتاً کوچک‌تر و باریک‌تر هستند و قیمت بیشتری دارند.

برای کاشت خیار محلی باید مطمئن باشید که بازار اطرافتان طرف‌داری کافی از خیار ارگانیک را انجام می‌دهد و همچنین زمین شما برای کشت این نوع خیار مناسب است. برای گلخانه‌داران بهترین پیشنهاد بذر خیار درختی است. این خیار پوست‌نازک‌تر و دانه‌های کمتری نسبت به خیارهای محلی دارد. 

آموزش طرز کاشت بذر خیار 

نحوه کاشت بذر خیار در سینی نشا بسیار آسان است و همه‌ی افراد حتی اگر کوچک‌ترین سررشته‌ای در کشاورزی نداشته باشند از پس آن بر می‌آیند. کاشت بذر خیار در گلخانه به دلیل آماده‌بودن شرایط اصول چندانی نداشته و فقط باید فاصله و نکاتی که قبلاً گفتیم رعایت شود. اما درمورد کاشت این صیفی به‌صورت زمینی در مزرعه یا باغچه به ادامه‌ی این مطلب توجه کنید.

روش کاشت خیار در مزرعه

دو طریقه کاشت خیار در مزرعه وجود دارد. یک روش کاشت خطی خیار است که مراقبت آسان‌تری دارد و روش دیگر کاشت گروهی بذرهای خیار است. درصورتی‌که امکان عدم جوانه زنی برخی از بذرها وجوددارد، روش کاشت گروهی برای شما پیشنهاد بهتری است. در غیر این صورت می توانید به صورت خطی و دانه دانه خیار ها را بکارید.

اگر از روش کاشت گروهی استفاده می‌کنید فاصله‌ی بذرها را کمی بیشتر در نظر بگیرید. در روش کاشت گروهی بذر خیار، هر گروه باید شامل ۳ الی ۴ بذر خیار باشد. پس از قراردادن بذرها یک‌لایه‌ی نازک خاک نرم یا کمپوست روی بذرها بریزید و خاک را به آرامی آبیاری کنید. از آبیاری سنگین خودداری کنید؛ چراکه بذرها را جابه‌جا می‌کند و به عمق بیشتری فرومی‌برد. 

طرز کاشت خیار در باغچه

برای کاشت خیار در باغچه نیز ابتدا از عدم وجود علف‌های هرز اطمینان حاصل کنید. حتماً قبل از کاشت خاک را زیرورو کنید و اگر خاک بیش از حد خشک یا مرطوب بود یا سنگینی زیادی داشت، خاک باغچه را عوض کنید. یک بسته‌ی کوچک کود یا کمپوست با خاک باغچه مخلوط کنید و از تابش نور به مکان مدنظرتان برای کاشت خیار اطمینان حاصل کنید.

با یک چوب سوراخ‌هایی با سطح ۱ الی ۲ سانتی‌متری در خاک باغچه ایجاد کنید و ۲ تا ۳ بذر خیار در هر سوراخ قرار دهید. به نرمی روی سوراخ‌ها را بپوشانید و با یک آب‌پاش که آب را با فشار کمی بیرون می‌ریزد باغچه را آبیاری کنید. 

روش کاشت خیار خیارشور

خیار خیارشوری نوعی خیار ریز و ترد است که بیشتر برای تهیه خیارشور از آن استفاده می‌شود. این بذرها با فاصله‌ی کمتری از هم کاشته می‌شوند و کمتر از یک متر رشد می‌کنند. سپس خیارهای ریزی می‌دهند که برای درست‌کردن خیارشور مناسب است.

طرز کاشت خیار خیارشوری به دلیل تفاوت بذر کمی فرق دارد. برای کاشت این نوع خیار ابتدا ۲۴ ساعت بذرها را در آب قرار داده و ۲۴ ساعت نیز آنان را در دستمال خیس بگذارید. 

خاک محل کاشت را با کمپوست مخلوط کنید و بذرها را در حفره‌های ۱۲ میلی‌متری با فاصله کمتر از ۵ سانتی‌متر کنار هم بکارید. سپس بذرها را به‌خوبی آبیاری کنید. توجه داشته باشید که بذر این نوع خیار به ۶ ساعت آفتاب در روز احتیاج دارد.

پس از اینکه بوته‌ها حدود ۷ سانتی‌متر رشد کردند تعدادی از آنها که ضعیف به نظر می‌رسند را به‌آرامی از خاک بیرون بیاورید تا بقیه‌ی بوته‌ها به‌خوبی رشد کنند. وقتی ارتفاع بوته‌ها به بالای ۲۰ سانتی‌متر رسید یک چوب یا میله‌ی کوچک در کنار آنها قرار دهید تا رشد بهتری داشته باشند.

بهترین فصل کاشت خیار 

معمولاً فصول گرم سال زمان کاشت خیار و گوجه هستند. البته در گلخانه‌ها هر زمانی می‌توان شرایط کاشت خیار را فراهم نمود. ولی برای کاشت خیار در زمین بهترین زمان پس از آخرین سرما در بهار است و برای کاشت خیار در تابستان یا پاییز شرایط خاص آب‌وهوایی احتیاج است. برای کاشت خیار بهاره باید اطمینان حاصل کنید که سرما کاملاً ازمیان‌رفته و دمای پایدار بهاری حاکم است.

کاشت خیار در تابستان مخصوص به مناطق سردسیر است که در فصل بهار همچنان هوای سردی دارند. در این مناطق خیار در اواسط تیر یا مرداد کاشته و اواخر شهریور یا اوایل پاییز برداشت خواهد شد. دقیقاً برعکس؛ کاشت خیار پاییزه در مناطق گرمسیری قابل‌انجام است.

در این مناطق اوایل پاییز همچنان آب‌وهوای مناسبی برای کاشت خیار دارد و در آن زمان به کشت خیار پرداخته می‌شود. درکل زمانی که دمای هوا بین ۱۶ تا ۳۰ درجه باشد و خطر سرمازدگی وجود نداشته باشد می‌توان به کشت خیار پرداخت.

روش مراقبت و نگهداری از بوته خیار

پس از کاشت خیار به طور متوسط ۸ هفته تا زمان اولین برداشت محصول فاصله است. برداشت محصول باید به‌موقع انجام شود؛ چراکه دیر برداشت‌کردن خیار باعث تلخی میوه‌ها می‌شود. این زمان بسته به نوع خیار متفاوت است و می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد. 

در طول این زمان باید کوددهی مناسب برای بوته‌ها انجام گیرد و آبیاری آنها به‌صورت منظم انجام شود. کودهایی مانند کود سه بیست برای خیار از بهترین کودهای تقویتی به شمار می‌رود. علاوه بر این اگر رطوبت مکان کافی نیست باید آب به سطح بوته‌ها اسپری شده تا رطوبت کافی تأمین شود. البته آبیاری نباید بیش از حد نیاز باشد؛ چراکه به پوسیدگی خیارها منجر می‌شود. 

همچنین باید بوته‌ها را وارسی کرد تا به بیماری‌ها و آفات مبتلا نشده باشند و در صورت لزوم از سموم کشاورزی و قارچ‌کش‌ها استفاده نمود. علاوه بر این شاخه‌های پیر و ضعیف، برگ‌های زرد و پلاسیده، قسمت‌های مبتلا به آفت و بیماری و شاخه‌های زائدی که باردهی ندارند باید هرس شوند.

هرس‌کردن بوته‌ها به نوردهی و تهویه بهتر شاخه‌های سالم کمک می‌کند و از شیوع و پیشروی بیماری‌ها و آفات نیز جلوگیری می‌کند.

سخن پایانی

ایران سومین تولید کنندهٔ خیار در جهان است و کشت خیار در بین کشاورزان طرف‌داران زیادی دارد. اما کاشت بذر خیار در سینی نشا باید همراه با اصول و دستورالعمل‌ها انجام شود تا بازدهی خوبی داشته باشد. در این مقاله سعی کردیم به طور جامع نحوه‌ی کاشت و مراقبت از بوته‌های خیار را به شما آموزش دهیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

مطالب مرتبط

سؤالات متداول