آموزش کاشت زنجبیل قدم به قدم با تمام جزئیات

زنجبیل، یکی از گیاهان ارزشمند دارویی و ادویه‌ای، به دلیل خواص بی‌نظیرش در بهبود سلامتی و طعم‌دهی به غذاها، در بسیاری از نقاط جهان از جمله کشور ما مورد توجه قرار گرفته است. کاشت زنجبیل، علاوه بر تأمین نیازهای مصرف‌کنندگان، می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد مناسب برای کشاورزان نیز مطرح باشد. برای پرورش موفق این گیاه، آشنایی با مراحل کاشت، شرایط مناسب محیطی و نحوه نگهداری آن اهمیت زیادی دارد.

در این مقاله به بررسی روش‌های کاشت زنجبیل، آماده‌سازی زمین و شرایط ایده‌آل برای رشد این گیاه پرداخته‌ایم تا شما را با اصول کشت این گیاه پرخاصیت آشنا کنیم. دعوت می‌کینم تا پایان با ما همراه شوید.

زنجبیل را بیشتر بشناسید

زنجبیل با نام علمی (Zingber Offcinale)گیاهی بومی مناطق گرمسیری جنوب شرق آسیا است که به دلیل خواص دارویی و طعم تند و گرم خود، در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان ادویه و داروی گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این گیاه دارای ساقه‌های زیرزمینی یا ریزوم است که بخش اصلی و قابل برداشت آن را تشکیل می‌دهند.

زنجبیل پس از کاشت در خاک، اقدام به تولید ریشه‌های فرعی و تکثیر خود می‌کند. زنجبیل به طور معمول ارتفاعی بین ۱ تا ۱.۵ متر دارد و برگ‌های باریک و کشیده‌ای دارد که در کنار ساقه‌های عمودی آن رشد می‌کنند.

زنجبیل را می‌توان بین چه گیاهانی کشت کرد؟

زنجبیل را می‌توان در کنار گیاهانی کشت کرد که نیازهای محیطی مشابهی دارند و در رقابت با زنجبیل نباشند. برخی از گیاهان مناسب برای کشت همراه با زنجبیل عبارتند از: زردچوبه، ریحان و نعناع، لوبیا و حبوبات، لیموترش و کلم.

همچنین می‌توانید زنجبیل را بین درختان کشت کنید، این درختان باید کم‌تراکم باشند، نیاز کمی به آب داشته و خاک مناسبی داشته باشند.

شرایط مناسب برای کاشت زنجبیل چیست؟

پیش از اقدام به کاشت زنجبیل و یا هر گیاه دیگری باید به شرایط رشدی آن توجه ویژه‌ای داشته باشید، تا رشد و نمو گیاه به خوبی انجام شده و در انتهای دوره‌ی رشد محصولی باکیفیت را برداشت کنید. ما در ادامه به عوامل موثر در کاشت زنجبیل می‌پردازیم.

دمای مناسب برای رشد زنجبیل

زنجبیل به آب و هوای گرم و مرطوب نیاز داشته و عموما در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری با باران‌های فراوان رشد می‌کند. این گیاه در برابر سرما و یخبندان بسیار حساس است به همین دلیل باید در مناطقی کاشته شود که در ماه‌ها و روزهای سرد سال، کاهش دما به ریشه و ریزوم‌ها آسیب نزند.

بهترین دما برای رشد زنجبیل 25 تا 28 درجه سانتیگراد بوده و زنجبیل در دمایی بالاتر و یا پایین تر از آن با کاهش عملکرد روبه‌رو خواهد شد. البته دمای بالای 30 درجه سرعت جوانه زنی افزایش پیدا کرده اما جوانه‌ها ضعیف خواهند بود. چنانچه در فصل رشد دمای محیط به کمتر از 15 درجه رسیده باشد، رشد زنجبیل متوقف شده و بهتر است که برداشت صورت بگیرد.

نور مناسب 

نور کافی اما غیرمستقیم برای زنجبیل مطلوب است، به این صورت که در محیط‌های نیمه‌سایه نیز به‌خوبی رشد می‌کند و از نور مستقیم و شدید خورشید محافظت شود.

زنجبیل در دوره‌های رشد نیاز نوری متفاوتی دارد. در مرحله جوانه زنی در محیط نیمه تاریک، در مرحله رشد اولیه و چند برگی شدن، زنجبیل به نور متوسط و محیطی نیمه‌سایه نیاز دارد و در دوره‌ی رشد رویشی و تکثیر ریزوم‌ها، زنجبیل به نور بیشتری نیاز دارد، اما نه لزوماً به نور مستقیم.

در نظر داشته باشید که “زنجبیل روز خنثی” است، یعنی به طول روز (یعنی تعداد ساعات روشنایی) وابسته نیست. این گیاه سایه را تا 30 تا 50 درصد سایه اندازی به خوبی تحمل می‌کند.

خاک مناسب برای پرورش زنجبیل

زنجبیل گیاهی است که نسبت به بافت خاک حساسیت کمتری دارد. خاک مناسبی که برای کاشت زنجبیل پیشنهاد می‌کنیم ؛ خاک لومی یا شنی با زهکشی و تهویه مناسب بوده که بتواند مواد غذایی و رطوبت را به خوبی در خود حفظ کند. به این نکته هم توجه داشته باشید که زنجبیل، در خاک‌های اسیدی رشد بهتری دارد و بهترین PH خاک برای زنجبیل بین 5.5 تا 6.5 است. در پی اچ بالاتر از 8 رشد گیاه کاهش چشمگیری خواهد یافت.

آبیاری زنجبیل

این گیاه به رطوبت پیوسته و سطحی در خاک نیاز دارد و نمی‌تواند در شرایط خشکی طولانی‌مدت دوام بیاورد. همچنین باید به این نکته هم خاطر نشان کرد که آبیاری بی رویه و یا غرقاب کردن زنجبیل هم باعث پوسیدگی ریزوم و ریشه زنجبیل شده و حتی ممکن است که گیاه را نابود کند.

• در مرحله جوانه‌زنی: زنجبیل به محیطی با رطوبت بالا نیاز دارد. خاک باید همواره مرطوب باشد، اما نه خیس. (هر 2 تا 3 روز یک بار آبیاری)
• در مرحله رشد اولیه و توسعه برگ‌ها: بهتر است خاک همچنان مرطوب نگه داشته شود، اما تعداد دفعات آبیاری به‌تدریج کاهش یابد و آبیاری‌های عمیق‌تر و کمتر مکرر انجام شود. (هر 3 تا 4 روز یک بار آبیاری)
• مرحله رشد رویشی و توسعه ریزوم‌ها: در این مرحله، زنجبیل به رطوبت بیشتری نیاز دارد، زیرا ریزوم‌ها به آب کافی برای رشد نیازمند هستند. در این مرحله، آبیاری‌های عمیق‌تری انجام می‌شود و می‌توان با فواصل زمانی منظم، اما کمتر از مراحل قبل، آبیاری کرد. (هر 3 تا 4 روز یک بار آبیاری)
• مرحله پیش از برداشت: در حدود ۳ تا ۴ هفته قبل از برداشت، میزان آبیاری باید به‌تدریج کاهش یابد تا از پوسیدگی ریزوم‌ها جلوگیری شود و ریزوم‌ها به بلوغ کافی برسند. در این مرحله، کاهش آبیاری به بهبود کیفیت ریزوم و افزایش عمر انبارداری آن کمک می‌کند. (هر 5 تا 7 روز یک بار آبیاری)

بهترین حالت برای آبیاری زنجبیل براساس سنجش میزان رطوبت خاک و محاسبه تبخیر آب است. معمولا در مواقعی که بارندگی نیست، بین 7 تا 10 روز عمل آبیاری را انجام دهید.

نکته: آبیاری قطره‌ای برای زنجبیل مناسب‌ترین روش است. در این روش، آب به طور مستقیم و به مقدار کنترل‌شده به ریشه‌های گیاه منتقل می‌شود

زمان مناسب کاشت

اواخر زمستان، پس از آخرین یخبندان و سرما در اوایل بهار بهترین زمان کاشت زنجبیل است. همچنین پاییز زمان مناسبی است، زیرا با شروع بارندگی‌ها، شرایط رطوبت و دمای مناسب برای رشد زنجبیل فراهم می‌شود.

راهنمای کامل کاشت زنجبیل

برای کاشت زنجبیل ابتدا باید خاک را آماده سازی کنید و بقیۀ مراحل مختلف کاشت را انجام دهید. در ادامه به بررسی مراحل کاشت زنجبیل می‌پردازیم.

آماده سازی زمین پیش از کاشت زنجبیل

شخم زدن: برای رشد بهتر زنجبیل نیاز است که زمین تا عمق 20 تا 30 سانتی متری به خوبی شخم خورده و آماده شود. اگر در زمینی که انتخاب کرده‌اید در سال قبل زنجبیل کاشته‌اید، پس از برداشت زمین را به خوبی شخم زده و اندام گیاهان باقی مانده را از زمین خارج کنید. معمولاً توصیه می‌شود زنجبیل را هر 3 تا 4 سال یک‌بار در همان زمین کاشت.

کود دهی حین کاشت: توصیه می‌کنیم حین شخم‌زنی، کود دامی پوسیده یا کمپوست به خاک اضافه کنید. این مواد آلی باعث بهبود ساختار خاک و افزایش نگه‌داری رطوبت می‌شوند.

صاف کردن سطح زمین: پس از شخم زدن و افزودن مواد آلی، بهتر است سطح زمین را با استفاده از ابزار مناسب صاف کنید تا بستر مناسبی برای کاشت ریزوم‌های زنجبیل فراهم شود.

تهیه ریزوم زنجبیل و آماده سازی آن

پس از آماده سازی زمین نوبت به تهیه ریزوم زنجبیل و کاشت آن می‌رسد. خوب است بدانید که زنجبیل از فقط طریق ریزوم (ساقه زیرزمینی) کشت می‌شود، نه بذر. اگر در سال گذشته زنجبیل را کاشته‌اید، می‌توانید از محصولی تولیدی توسط خودتان، ریزوم‌های مناسب را برای کاشت انتخاب کنید. البته دقت کنید بهتر است ریزوم‌ها در زمین دیگری کاشته شوند تا اصول تناوب زراعی رعایت شود.

انتخاب ریزوم‌ها: ریزوم‌هایی را انتخاب کنید که سالم و گوشتی باشند و جوانه‌های سبز کوچک داشته باشند. ریزوم‌های با کیفیت به رشد قوی و سالم زنجبیل کمک می‌کنند.

هر ریزومی که برای کاشت انتخاب می‌کنید باید 5-2 سانتی متر طول و 20-30 گرم وزن داشته و دارای حداقل یک جوانه جوان باشد.

برش ریزوم‌ها: ریزوم‌ها را به قطعات کوچک تقسیم کنید، به طوری که هر قطعه حداقل یک یا دو جوانه داشته باشد. هر قطعه باید حدود 3-4 سانتی‌متر باشد.

ضدعفونی و خشک کردن: بعد از برش، می‌توانید قطعات ریزوم را برای جلوگیری از بیماری‌های قارچی، به مدت یک روز در سایه خشک کنید. این کار باعث می‌شود که محل برش‌ها بسته شده و از پوسیدگی در خاک جلوگیری شود.

کاشت زنجبیل در زمین

پس از انتخاب ریزوم مناسب، نوبت به کاشت آن در زمین می‌رسد.

فاصله کاشت: قطعات ریزوم را با فاصله حدود 20-25 سانتی‌متر از هم و در عمق 5-10 سانتی‌متری خاک به صورت ردیفی در زمین بکارید.

پوشش خاک: روی هر قطعه ریزوم حدود 5-8 سانتی‌متر خاک بریزید تا ریزوم به خوبی در خاک محصور شود، اما همچنان به رطوبت و هوا دسترسی داشته باشد.

آبیاری اولیه: بلافاصله پس از کاشت، خاک را به آرامی آبیاری کنید تا رطوبت کافی برای جوانه‌زنی فراهم شود، ولی حواستان باشد که آب تجمع پیدا نکند.

نگهداری و مراقبت از زنجبیل

کنترل علف‌های هرز: علف‌های هرز باید به طور مرتب حذف شوند، زیرا می‌توانند با زنجبیل بر سر مواد مغذی رقابت کنند.

کوددهی زنجبیل: از کودهای نیتروژن‌دار در مراحل اولیه رشد و سپس کودهای پتاسیم و فسفر برای تقویت ریشه‌ها و ریزوم‌ها استفاده کنید.

نیتروژن در کلروفیل سازی، فتوسنتز و ساخت پروتئین کمک می‌کند. فسفر در ریشه دهی و رشد بهتر غده‌ها نقش بسزایی دارد و پتاسیم که در بهبود عملکرد بسیاری از آنزیم‌های گیاهی نقش داشته و علاوه بر افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها، در کیفیت محصول نهایی تاثیرگذار است.

پیشنهاد می‌کنیم که از هیومیک اسید همراه با آب آبیاری نیز استفاده کنید. اسید هیومیک علاوه بر تحریک ریزوم‌ها جهت غده زنی و رشد با تنظیم PH خاک به جذب بهتر عناصر توسط ریشه‌ها کمک می‌کند.

کودهای معرفی شده در «فروشگاه کود کشاورزی نیاز گیاهان» موجود هستند. همچنین جهت تهیه کود مورد نظر، کارشناسان کشاورزی نیاز گیاهان آماده راهنمایی شما هستند. کافی است با شماره‌های تماس در وبسایت تماس حاصل کنید.

محافظت از نور شدید: در صورت نیاز می‌توان از سایه‌بان‌ها برای محافظت زنجبیل از نور شدید خورشید استفاده کرد.

زمان و نحوه برداشت زنجبیل

• زنجبیل بین 8 تا 10 ماه پس از کاشت آماده برداشت می‌شود. در این زمان، برگ‌ها شروع به زرد شدن و خشک شدن می‌کنند که نشان‌دهنده بلوغ ریزوم‌ها است.
• برای برداشت، به‌آرامی خاک اطراف ریزوم‌ها را کنار بزنید و زنجبیل را از زمین بیرون بیاورید.

با رعایت این مراحل، می‌توانید به‌طور موفقیت‌آمیزی زنجبیل را کشت و از محصول باکیفیت آن بهره‌مند شوید.

کاشت زنجبیل در خانه و گلدان

حال که با شرایط و پیش نیازهای کاشت زنجبیل آشنا شده‌اید، می‌توانید به راحتی زنجبیل را در خانه هم بکارید و از فواید گوناگون و بی‌شمار این گیاه دارویی استفاده کنید. نکاتی که نیاز است پیش از کاشت زنجبیل در منزل بدانید:

• از گلدانی با عمق حداقل 30 سانتی متری جهت کاشت زنجبیل استفاده کنید.
• زنجبیل گیاهی رطوبت دوست است. بعد از خشک شدن خاک حتما نسبت به آبیاری آن اقدام کنید.
• از کودهای معرفی شده، به صورت ماهیانه استفاده کنید.
• کودها را در دوزهای پایین استفاده نمایید. استفاده بیش از اندازه باعث آسیب به ریزوم‌ها خواهد شد.
• با شروع فصل سرما زنجبیل را به مکانی گرم و خشک و با نور بالا در منزل منتقل کنید.

امیدواریم با رعایت نکات گفته شده، در پرورش گیاه دارویی زنجبیل در منزل موفق باشید.

سخن آخر

در این مقاله تلاش کردیم با معرفی تمام عوامل دخیل در کاشت زنجبیل، اطلاعاتی کافی را پیش از اقدام به کاشت در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. چناچه نکته‌ای از قلم افتاده است، خوشحال می‌شویم که آن را در بخش نظرات به ما اطلاع دهید.

همچنین می‌توانید نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و سایر علاقمندان به کشاورزی در میان بگذارید و چنانچه سوالی در زمینه کاشت زنجبیل دارید، در بخش نظرات و یا پرسش و پاسخ مطرح کرده تا در اسرع وقت توسط متخصصان وبسایت نیاز گیاهان پاسخ داده شود.

مطالب مرتبط

سوال‌های متداول