آموزش کاشت سیب زمینی (برنامه کاشت سیب زمینی)

صفر تا صد کاشت سیب زمینی به تمامی مراحلی گفته می‌شود که باید قبل از کاشت و هنگام کاشت آن در نظر گرفته شوند. سیب زمینی، یکی از پرکاربردترین محصولات کشاورزی است و به خصوص برای ما ایرانیان، نقش یک عضو اصلی سبد غذایی را ایفا می‌کند.ما در این مقاله آموزش کاشت سیب زمینی را در اختیارتان قرار داده‌ایم. اگر از کشاورزان و علاقه مندان به کاشت سیب زمینی هستید و می‌خواهید با روش کاشت سیب زمینی آشنا شوید، خواندن ادامه این مطلب را از دست ندهید.

آشنایی با سیب زمینی و کاربردهای آن

قبل از پرداختن به آموزش کاشت سیب زمینی، ابتدا با این گیاه و خصوصیات آن بیشتر آشنا می‌شویم. سیب زمینی از سه بخش ریشه، ساقه و غده تشکیل شده است. شاید تصور کنید چیزی که ما به عنوان سیب زمینی مصرف می‌کنیم، میوه این گیاه است. اما باید بدانید که میوه‌های این گیاه بسیار کوچک بوده و سمی و غیرقابل خوردن هستند.

مقاله “نحوه کاشت سیب زمینی در زمین کشاورزی“ را مطالعه کنید.قسمتی از سیب زمینی که ما آن را مصرف می‌کنیم در انتهای ریشه‌های این گیاه قرار دارد و در واقع همان غده گیاه سیب زمینی است. غده سیب زمینی منبعی سرشار از نشاسته است و فواید زیادی دارد. سیب زمینی پس از گندم، برنج و ذرت، چهارمین محصول کشاورزی پرکاربرد در دنیا است و کاربردهای مختلف خوراکی و صنعتی دارد و از بعضی انواع آن به عنوان علوفه نیز استفاده می‌شود.

معرفی مراحل رشد سیب زمینی

برای درک بهتر روش کاشت سیب زمینی، بهتر است ابتدا با مراحل کلی رشد و نمو آن آشنا شوید. این مراحل، در کاشت تمامی انواع سیب زمینی مشترک است. طول هر یک از مراحل، بسته به نوع و نحوه کاشت سیب زمینی و نیز شرایط آب‌وهوایی، متفاوت خواهد بود. مراحل کلی رشد سیب زمینی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• کاشت
• توسعه ریشه
• رشد اندام های رویشی (برگ‌ها، ساقه، ریشه)
• تشکیل غده‌ها
• حجیم شدن غده‌ها
• بلوغ گیاه

در کاشت سیب زمینی باید مدیریت زراعی را به خوبی انجام داد تا گیاه به خوبی رشد کند و ثمر دهد. شناخت این مراحل، منجر به تصمیم‌گیری‌های درست و تدوین صحیح برنامه کاشت سیب زمینی خواهد شد. در ادامه با هر یک از این مراحل بیشتر آشنا خواهیم شد.۱. کاشت سیب زمینی و توسعه جوانه‌هاابتدا غده‌های جوانه زده شده را در خاک مزرعه می‌کاریم. اگر قطعات غده سیب زمینی خیلی بزرگ باشد، باید آن را به قطعات کوچک‌تری تبدیل کرد. پس از کاشت غده، جوانه‌ها تبدیل به برگ و ریشه می‌شوند. رشد و نمو برگ و ریشه‌ها به کمک اندوخته‌های نشاسته‌ای موجود در غده سیب زمینی انجام می‌شود.پس از مدتی، اندوخته مواد غذایی موجود در غده تمام شده و غده کوچک و کوچک‌تر می ‌شود. پس از آن، ریشه‌ها وظیفه انتقال مواد غذایی را از خاک انجام می‌دهند. مدت زمان به اتمام رسیدن این مرحله به نوع غده سیب زمینی، شرایط آب‌وهوایی و دمای خاک و نیز به میزان آبیاری بستگی دارد.۲. رشد اندام‌های رویشیدر این مرحله، برگ، ساقه و سایر انشعاباتش و نیز استولون‌ها تشکیل می‌شوند و رشد می‌کنند. استولون، همان ساقه‌های جانبی هستند که به صورت افقی در زیر زمین رشد می‌کنند. غده سیب زمینی نیز در نهایت در انتهای این اندام گیاه سیب زمینی رشد خواهد کرد.

رشد ریشه‌های گیاه سیب زمینی نیز در این مرحله تکمیل خواهد شد. به مرحله رشد اندام‌های رویشی باید توجه ویژه‌ای در برنامه کاشت سیب زمینی شود، چرا که این مرحله در تولید غده‌های سیب زمینی باکیفیت بسیار اثرگذار خواهد بود. رشد اندام‌های رویشی تا ابتدای رویش غده‌ها طول خواهد کشید و پس از آن اتمام خواهد یافت.۳. تشکیل غده‌های سیب زمینیپس از رشد ساقه و ریشه و برگ‌ها، غده‌هایی در انتهای استولون‌ها (ساقه‌های جانبی) تشکیل می‌شوند. در ابتدا، غده‌ها به اندازه یک نخود هستند. رشد غده‌ها به دمای مناسب خاک، تاریکی و رطوب کافی بستگی دارد. به همین علت، استولون‌ها یا همان ساقه‌های زیرخاکی سیب زمینی باید به خوبی در زیر خاک قرار گرفته باشند.گاهی لازم است در این مرحله به پای بوته سیب زمینی خاک ریخته شود تا انتهای استولون‌ها از خاک بیرون نماند زیرا در رشد غده‌ها اختلال ایجاد خواهد شد. پس از تشکیل غده، رشد سایر قسمت‌های گیاه کند شده و گیاه تمرکز خود را روی رشد غده خواهد گذاشت. در ابتدا ممکن است تعداد زیادی غده تشکیل شود، ولی در نهایت تعدادی از غده‌های اولیه از بین می‌روند و تعداد کم‌تری باقی خواهند ماند. مدت زمان رشد غده‌های اولیه حدود ۱۴ روز است.۴. حجیم شدن غده‌های سیب زمینیپس از تشکیل غده‌های کوچک، آن‌ها با دریافت آب، کربوهیدرات و سایر مواد غذایی، شروع به بزرگ و متورم شدن می‌کنند. مدیریت زراعی در این مرحله نیز بسیار مهم است، چرا که هر گونه کم و زیاد شدن در میزان مواد غذایی دریافت شده توسط غده، منجر به ایجاد شدن سیب زمینی‌هایی بدشکل و با اندازه کوچک خواهد شد. مدت زمان این مرحله نسبت به سایر مراحل رشد سیب زمینی بیشتر طول می‌کشد و بسته به نوع سیب زمینی زمانی بین ۶۰ تا ۱۲۰ روز را به خود اختصاص خواهد داد.۵. رسیدن یا بلوغ گیاهدر مرحله قبلی که با رشد و حجیم شدن غده همراه است، برگ‌های گیاه نقش مهمی در انجام فتوسنتز انجام می‌دهند. با رشد غده، نیاز آن به مواد غذایی کمتر می‌شود و در نتیجه نیاز به بخش‌های سبز گیاه برای انجام فتوسنتز کاهش خواهد یافت. بنابراین، برگ‌ها شروع به ریزش کرده و رنگ آن‌ها نیز زرد خواهد شد.

میوه گیاه سیب زمینی در این مرحله تشکیل می‌شود. تشکیل میوه و ریزش و زرد شدن برگ‌ها، یکی از علائم رسیدن غذه‌های سیب زمینی و آماده بودن آن‌ها برای برداشت است. پس از این می‌توان با استفاده از دستگاه‌های کشاورزی یا با نیروی کار دستی، سیب زمینی را برداشت کرد.حال که با مراحل کاشت سیب زمینی آشنا شدید، در ادامه نکاتی را مطرح خواهیم کرد که به کمک آن‌ها خواهید توانست بهترین روش کاشت سیب زمینی را پیاده‌سازی کنید.

برنامه کاشت سیب زمینی چیست؟

قبل از این که هرگونه اقدامی برای کاشت سیب زمینی انجام دهید، باید برنامه‌ کاشت سیب زمینی درستی را تدوین کنید که نکات پیش رو در آن گنجانده شده باشد.

• انتخاب غده های سالم و با اندازه مناسب به عنوان بذر سیب زمینی در برنامه کاشت سیب زمینی

در روش کاشت سیب زمینی اولین نکته این است که بذر سیب زمینی نباید جوانه زده یا آسیب دیده باشد، بذرهایی که شامل جوانه یا ساقه‌های آسیب دیده باشد، منجر به تولید غده‌های کوچک خواهند شد. اندازه بذر را نیز در نظر بگیرید. معمولاً برای کاشت سیب زمینی از غده‌ای با وزنی بین ۳۵ تا ۸۰ گرم استفاده می‌شود.

• تهیه بذر از انبارهای مناسب و فروشنده های مطمئن را در برنامه کاشت سیب زمینی بگنجانید.

مسئله بعدی در باره محلی است که بذر خود را از آن تهیه می‌کنید. اگر به جایی مراجعه کردید و مشاهده کردید که انبار بذرهای سیب‌زمینی در نزدیکی منبع بیماری بنا شده، یا از تهویه و رطوبت کافی برخوردار نیست، از خرید آن بذر خودداری کنید. سعی کنید از افراد مطمئن که بذر سیب زمینی را در شرایط مناسب نگهداری می‌کنند خرید کنید.

• مقدار مناسبی از بذر سیب زمینی را تهیه کنید.

تعداد بذر را متناسب با طول و عرض زمین زراعی و نیز با در نظر گرفتن فاصله مناسب برای کاشت بذرها انتخاب کنید. میزان بذر سیب زمینی در هکتار بسته به نوع غده‌ها، بین 2 تا 2/5 تن است. همچنین بهتر است بذرهای کاشته شده، فاصله‌ای بین 30 تا 40 سانتی متر از یکدیگر داشته باشند.

• از آماده سازی بذر و ضدعفونی هنگام تدوین برنامه کاشت سیب زمینی غافل نشوید.

بذر سیب زمینی را باید سه هفته قبل از کاشت، از سردخانه خارج و در یک محل تاریک قرار داد. قبل از قرار دادن بذر در محل تاریک، باید جوانه‌های سیب زمینی را قطع کرد تا سایر جوانه‌ها فعال شوند. هر جوانه، وظیفه تولید یک ساقه را دارد و ساقه نیز به طور مستقیم با تعداد غده‌هایی که در آینده تولید خواهد شد در ارتباط است. بنابراین آماده کردن بذر قبل از کاشت، اهمیت زیادی دارد.

از آنجایی که سیب زمینی به شدت در برابر بسیاری از آفات آسیب‌پذیر است، باید بذر را در زمان کاشت ضدعفونی کنید. استفاده از قارچ‌کش‌ها در این مرحله توصیه می‌شود.

• انتخاب مزرعه مناسب را در برنامه کاشت سیب زمینی بگنجانید.

در برنامه‌ای که شامل صفر تا صد کاشت سیب زمینی باشد، مرحله‌ای به انتخاب مزرعه مناسب اختصاص داده می‌شود. محلی که قرار است سیب زمینی را در آن بکارید، باید دارای شیب کم تا متوسط، عمق خاک مناسب و ظرفیت مناسب برای نگهداری آب و نمک‌های محلول در آن باشد.همچنین بهتر است خاکی را برای کاشت سیب زمینی بگیرید که حداقل ۳ الی ۵ سال در آن سیب زمینی یا سایر گیاهان هم‌خانواده‌اش کاشته نشده باشند. این را در نظر داشته باشید که سیب زمینی در خاک‌های شنی و لومی، رشد و عملکرد بهتری دارد.

• بهترین زمان کاشت را در نظر بگیرید.

زمان کاشت مناسب سیب زمینی، با توجه به شرایط آب‌وهوایی و اقلیم هر منطقه متفاوت است. سیب زمینی در مراحل اولیه جوانه‌زنی، نیاز به دمای پایین‌تر و در مرحله رشد اندام‌های رویشی، نیاز به دمای بالاتری دارد. دمای خاک حتماً باید بین ۷ تا ۱۵ درجه سانتی گراد باشد تا از پوسیدگی بذر جلوگیری شده و رشد جوانه‌ها نیز تسریع شود.توجه داشته باشید که غده‌های سیب زمینی، هم نسبت به گرمای شدید و هم نسبت به سرمای شدید بسیار حساس هستند و لازم است سیب زمینی را موقعی بکارید که قبل از بروز گرمای شدید، در خاک به خوبی مستقر شده باشد.بهترین تاریخ کاشت سیب زمینی در مناطق گرم و خشک، اواخر اردیبهشت است. در مناطق معتدل مانند مناطق شمالی، بهترین تاریخ کاشت بذر سیب زمینی، دی ماه است. در مناطق سردسیر نیز بهتر است از اوایل اردیبهشت تا اوایل تیر به فکر کاشت بذر سیب زمینی باشید. مقاله “چه زمانی برای کاشت سیب زمینی مناسب است؟” را مطالعه کنید.

بهترین روش کاشت سیب زمینی چیست؟

بهترین روش کاشت سیب زمینی، روشی است که در آن نحوه صحیح کاشت سیب زمینی رعایت شود. در ادامه بهترین نحوه کاشت سیب زمینی را توضیح خواهیم داد. نحوه صحیح کاشت سیب زمینی را می‌توانید با طی کردن مراحل زیر انجام دهید. 

۱. آماده سازی خاک (آبیاری و کوددهی)

در این مرحله از آموزش کاشت سیب زمینی باید اقداماتی را قبل از کاشت و جهت آماده سازی زمین انجام دهید. خاک باید در زمان کاشت سیب زمینی، دارای رطوبتی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد. در صورتی که رطوبت خاک مزرعه کم باشد، باید قبل از کاشت آن را آبیاری کنید.

در نظر داشته باشید که رطوبت بیش از اندازه نیز روند رشد جوانه‌ها را به تأخیر می‌اندازد. همچنین بهتر است در ابتدای فصل کاشت سیب زمینی، زمین را با کودهای حاوی نیتروژن کوددهی کنید.

۲. ایجاد عمق مناسب در خاک

عمق کاشت در نظر گرفته شده برای بسیاری از انواع سیب زمینی بین ۱۵ تا ۱۷ سانتی‌متر ذکر شده است. در صورتی که غده را نزدیک سطح زمین بکارید، رشد اندام رویشی بهتر خواهد بود، ولی در رشد غده‌ها اختلال ایجاد خواهد شد.همچنین اگر غده را در عمق بسیار زیاد بکارید، غده باید انرژی بیشتری را صرف رساندن مواد غذایی به ساقه‌ها کند، بنابراین رشد اندام رویشی با اختلال مواجه خواهد شد. بنابراین عمق مناسب را هنگام کاشت در نظر بگیرید.

۳. برنامه غذایی سیب زمینی

برای این که برنامه کاشت سیب زمینی تمامی مراحل صفر تا صد کاشت سیب زمینی را در بر بگیرد، باید روشی مناسب برای رساندن مواد غذایی مورد نیاز سیب زمینی را ارائه دهد.از آنجایی که میزان جذب مواد غذایی در در هر مرحله از رشد گیاه سیب زمینی متغیر است، باید در هر مرحله به اندازه مناسب، به گیاه مواد غذایی برسانید. ما در مقاله “برنامه کامل تغذیه سیب زمینی” به معرفی تمام کودهای مورد نیاز این گیاه در هر مرحله پرداخته‌ایم که می‌توانید آن را مطالعه کنید.

۴. خاکدهی و کوددهی مناسب

غده‌ها باید پس از تشکیل شدن در یک محل با رطوبت کافی و تاریکی مناسب قرار بگیرند. بنابراین خاکدهی مناسب باعث می‌شود تا غده‌ها پس از تشکیل شدن، از خاک بیرون نمانند و در شرایط مناسبی رشد کنند. در طول رشد سیب زمینی نیز باید زمین را با کودهای حاوی پتاسیم و فسفر کوددهی کنید. یکی از اقدامات ضروری برای کوددهی مناسب سیب زمینی استفاده از یک تقویتی مانند کود کامل ده ایکس شوک است که می‌تواند در افزایش تناژ محصولات شما بسیار تاثیر گذار باشد.

کلام پایانی

در این مطلب به صفر تا صد کاشت سیب زمینی اشاره کردیم و تلاش کردیم با آموزش کاشت سیب زمینی به شما کشاورزان عزیز در جهت برداشت محصولی با کیفیت کمک کرده باشیم.همچنین در این مقاله نکات ارزشمندی را درباره نحوه کاشت سیب زمینی ذکر کردیم. با در نظر گرفتن این نکات، می‌توانید بهترین روش کاشت سیب زمینی را برای مزرعه خود طراحی کرده و آن را پیاده کنید.