جلوگیری از سرمازدگی گندم (موثرترین روش‌ها برای مقاومت گندم)

یخبندان‌ها و سرمازدگی محصولات زراعی مانند گندم جز جدایی ناپذیر کشت‌های پاییزه و زمستانه است. در غالب مناطق ایران گندم در پاییز کشت شده و در زمستان با یخ زدگی مواجه خواهد شد. در این مقاله به عوامل موثر در سرمازدگی و راه‌های درمان سرمازدگی گندم خواهیم پرداخت تا در برابر این چالش‌ آماده باشید. به شما گندم‌کاران عزیز پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. 

در کدام مرحله رشد حساسیت گندم به سرمازدگی بیشتر است؟

بطور کلی حساس‌ترین مرحله رشد گندم نسبت به سرما در فصل بهار و در مراحل ساقه دهی، خوشه رفتن و به گل رفتن است به طوری که دماهای منفی یک درجه سانتی‌گراد می‌تواند باعث عقیم شدن و سفید شدن خوشه‌ها شود. مرحله پنجه‌زنی گندم مقاوم‌ترین مرحله نسبت به سرما است به طوری که می‌تواند تا دمای منفی 12 درجه سانتی‌گراد را نیز تحمل کند.

علائم سرمازدگی گندم

متوالی شدن شب‌های سرد زمستان پس از روزهای گرم زمستان باعث ایجاد علائم سرمازدگی به خصوص در برگ‌های جوان می‌شود. این علائم معمولا به صورت نوارهای زرد یا بی رنگ روی برگ‌ها مشاهده می‌شود.

سرمازدگی در بهار می‌تواند باعث چروکیده، سفید یا قهوه‌ای شدن خوشه‌ها و کاهش شدید عملکرد مزرعه شود. مزارع دچار سرمازدگی در این شرایط معمولاً ظاهری خشبی و زرد به خود می‌گیرند، در حالی که بوته‌های سالم سبز هستند.

جلوگیری از سرمازدگی گندم

راه‌‌کارهای متعددی جهت جلوگیری از سرمازدگی در گندم وجود دارد که شامل کاشت ارقام مناسب منطقه، تغذیه متعادل و کاربرد کودهای افزایش غلظت شیره گیاهی، رعایت تاریخ کاشت و کاشت در بستر دارای بقایای گیاهی مانند کاه و کلش از جمله این روش‌ها می‌باشد. در ادامه به جزئیات موارد مطرح شده خواهیم پرداخت.

کاشت ارقام مناسب منطقه

ارقام مختلف گندم با توجه به شرایط اقلیم منطقه اصلاح می‌شوند و در انتخاب آن‌ها باید دقت کرد. برخی ارقام مناسب مناطق گرم و خشک و برخی مناطق مناطق معتدل یا سردسیری هستند. چنانچه در مناطق سردسیر هستید به هیچ عنوان ارقام مناسب مناطق گرم و خشک را کشت نکنید.

جهت آشنایی با ارقام گندم و مناطق مختلف کشت آن می‌توانید مقاله ارقام گندم را مطالعه بفرمایید.

تغذیه و کوددهی متعادل

مصرف عناصر غذایی و کوددهی متعادل مزرعه از جمله عوامل موثر در تقویت بوته‌ها برای مقابله با سرما است. در ادامه مقاله به نقش هر کدام از این عناصر در افزایش مقاومت گیاه به سرما خواهیم پرداخت.

نقش عناصر غذایی خاک در کاهش خسارت سرمازدگی در گندم

سه عنصر پرمصرف گیاه شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌توانند نقش کلیدی در جلوگیری از خسارت سرمازدگی با تقویت گیاه بازی کنند. نیتروژن باعث ترد و آبدار شدن بوته‌ها می‌شود و مصرف بیش از حد آن باعث حساس شدن بوته‌ها نسبت به یخ‌زدگی می‌شود. در مقابل فسفر باعث تقویت رشد ریشه‌ها شده و با تقویت رشد ریشه‌ها خسارت سرما به آن‌ها کمتر می‌شود. پتاسیم که نقش کلیدی در نقل و انتقال مواد در گیاه دارد و می‌تواند باعث افزایش غلظت شیره پرورده گیاه شود و در جلوگیری از سرمازدگی گندم بسیار موثر است. در مطالعات مشاهده شده است که مزارعی که دچار کمبود پتاسیم بودند بیشتر دچار خسارت سرمازدگی شدند.

مصرف کودهای پتاسه در قبل از مراحل پنجه‌زنی و ساقه رفتن گندم می‌تواند در جلوگیری از سرمازدگی گندم در زمستان و بهار موثر باشد. همچنین کودهای حاوی آمینو اسید در افزایش مقاومت گیاهان نسبت به تنش‌های محیطی از جمله سرما و یخبندان می‌تواند موثر باشد.

کود پتاس بالا شوک با داشتن 60 درصد پتاسیم محلول در آب گزینه بسیار خوبی برای افزایش مقاومت گندم محسوب می‌شود. این کود با افزایش ضخامت دیواره سلولی، اجازه خمیده شدن به ساقه گندم را نمی‌دهد.

کود آمینو اسید شوک نیز دارای 13 نوع آمینو اسید ضروری برای گیاهان است. اسیدهای آمینه مانند پرولین و گلیسین بتائین می‌توانند به تقویت سازگاری گیاه با شرایط سرد کمک کنند. این ترکیبات به عنوان مواد اسمزی عمل می‌کنند و فشار اسمزی داخل سلول‌ها را افزایش می‌دهند که می‌تواند به حفظ سلامت سلول‌ها در دماهای پایین کمک کند.

کود پتاس بالا شوک و کود اسید آمینه شوک را می‌توانید از طریق کلیک بر روی تصاویری که بالا مشاهده می‌کنید تهیه کنید. کودهای نام‌برده در سه بسته بندی یک لیتری، پنج لیتری و بیست لیتری عرضه می‌شوند.

نقش مواد آلی خاک در کاهش خسارت سرمازدگی در گندم

افزایش مواد آلی خاک نیز می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از سرمازدگی گندم بازی کند. خاک‌هایی که مواد آلی بالایی دارند معمولا فعالیت میکروارگانیسم‌ها در آن‌ها بیشتر است و فعالیت آن‌ها باعث گرم شدن خاک می‌شود. همچنین خاکی که دارای مواد آلی بیشتری باشد ظرفیت نگهداری آب بیشتری دارد و این موضوع می‌تواند باعث تعدیل دمای خاک شود زیرا خاک خشک در شب سریعتر دمای خود را از دست می‌دهد.

همچنین خاکی که دارای مواد آلی بیشتری است، رنگ تیره تا قهوه‌ای دارد و در جذب نور و افزایش دما بهتر عمل می‌کند. این موارد در کاهش خسارت سرمازدگی بسیار موثر می‌باشند.

استفاده از کودهای حاوی مواد آلی مانند هیومیک اسیدها می‌تواند شرایط خاک را بهینه کرده و برای جلوگیری از خسارت سرما در گندم به کار برده شود.

کود هیومیک اسید شوک دارای 95 درصد هیومیک اسید خالص است که توانایی افزایش ماده آلی خاک را دارد. این کود با افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک، شرایط را برای تنفس و رشد ریشه‌ها بهبود می‌‌دهد. همچنین هیومیک اسید با کلاته کردن مواد مغذی، آنها را در دسترس گیاه قرار می‌دهد.

برای تهیه این کود می‌توانید از طریق تصویر بالا اقدام فرمایید. کود ذکر شده دارای سه بسته بندی متنوع یک لیتری، پنج لیتری و بیست لیتری است تا بر اساس نیازتان بتوانید بهترین کود را انتخاب کنید.

رعایت تاریخ کاشت

در صورتی که تاریخ کاشت زودتر از زمان مناسب باشد باعث می‌شود که گندم زودتر وارد فاز زایشی شده و احتمال برخورد دماهای زیر صفر درجه با مراحل حساس رشد گندم بیشتر می‌شود به همین منظور رعایت تاریخ کاشت متناسب با اقلیم منطقه و نظر کارشناسان از دیگر راهکارهای جلوگیری از سرمازدگی گندم در زمستان است.

حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک

بقایای گیاهی در سطح خاک مانند کلش گندم یا بقایای ذرت یا کلزا می‌توانند نقش یک لایه محافظ سرما در برابر یخبندان بازی کنند. این بقایا علاوه بر افزایش ماده آلی خاک و مزایایی که در تقویت خاک و گیاه زراعی خواهند داشت اجازه تغییرات ناگهانی دمای خاک را نخواهند داد. به همین منظور از سوزاندن بقایای گیاهی از سطح مزرعه به شدت پرهیز کنید.

درمان سرمازدگی گندم

سرمازدگی گندم اگر در مراحل اولیه رشد باشد قابل جبران بوده و می‌توان با مصرف کودهای تقویتی مزرعه را به رشد مجدد سوق داد. اما در صورتی که در بهار و در مراحل خوشه‌دهی و گل‌دهی این اتفاق رخ دهد جبران آن مشکل بوده و بخشی از خسارت سرمازدگی جبران نخواهد شد. با این حال مصرف کودهای تقویتی در این شرایط نیز می‌تواند باعث بهبود رشد خوشه‌های سالم و در نهایت افزایش عملکرد شود.

به طور کلی جهت درمان سرمازدگی و رفع علائم آن می‌توان از کودهای تقویتی مانند آمینواسیدها و جلبک دریایی جهت تسریع در بهبود علائم سرمازدگی و از کودهای نیتروژنه جهت تحریک رشد رویشی گیاه استفاده کرد. همچنین در صورتی که کودهای فسفاته و پتاسه را قبل از سرمازدگی مصرف نکرده‌اید بهتر است نسبت به مصرف آن‌ها اقدام کنید.

کودهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم بهترین کودها برای درمان سرمازدگی گندم هستند.

کود 36-12-12 شوک

کود نام‌برده دارای 12 درصد نیتروژن، 12 درصد فسفر و 36 درصد پتاسیم است. پتاسیم یکی از عناصر کلیدی در افزایش مقاومت گیاهان به استرس‌های محیطی، از جمله سرما است که به بهبود تنظیم آب در گیاه کمک می‌کند. کود 12-12-36 با تأمین پتاسیم و دیگر عناصر مغذی می‌تواند به بهبود کیفیت و عملکرد گندم کمک کند تا خوشه‌های باقی مانده وزن بیشتری بگیرند.

کود جلبک دریایی و اسید آمینه شوک

کود جلبک دریایی شوک برگرفته از عصاره جلبک دریایی آسکوفیلوم نودوسوم است و 85% خلوص دارد. این کود همچنین دارای انواع هورمون‌های گیاهی، آمینو اسیدها، پروتئین‌ها و آنزیم‌های متفاوت است که به افزایش مقاومت در سیستم ایمنی گندم کمک می‌کند.

کود اسید آمینه شوک نیز کارایی مشابه با کود جلبک دریایی دارد و با تقویت فرایندهای متابولیکی گیاه و بهبود رشد ریشه‌ها می‌تواند به گیاه کمک کند بافت‌های آسیب دیده خود را تا حد ممکن ترمیم کند.

جهت تهیه کودهای نام‌برده می‌توانید بر روی صفحه محصولی که مشاهده می‌کنید کلیک کنید.

آیا بذرمال کردن در جلوگیری از خسارت سرمازدگی گندم موثر است؟

می‌توان اشاره کرد که هرچه بوته‌های مزرعه قوی‌تر باشند و تغذیه بهتری شده باشند، احتمال خسارت به آن‌ها توسط سرما کمتر خواهد بود. روش‌هایی مانند بذرمال عناصر ریزمغذی همچون روی می‌تواند در سبز شدن یکنواخت مزرعه و کاهش خسارت سرما موثر باشد.

سخن پایانی

سرمازدگی در گندم یکی از معضلات پیش روی گندم‌کاران عزیز کشورمان می‌باشد. برای جلوگیری از این خسارت مدیریت مزرعه حرف اول را می‌زند. انتخاب رقم مناسب در گام اول و کاشت و کوددهی طبق برنامه مناسب در قدم دوم نقش کلیدی در جلوگیری از سرمازدگی گندم خواهد داشت که در این مقاله به طور مفصل به آن پرداخته شد. در انتها سوال ما از شما این است که تا به حال خسارت سرمازدگی را تجربه کردید و اینکه در کدام منطقه دچار این خسارت شدید؟

مطالب مرتبط

سوالات پرتکرار