آشنایی با انواع شته گندم و کنترل آنها (شته معمولی و روسی)

شته گندم

شته از آن دسته آفات مکنده است که در محصولات متعددی خسارت وارد می‌کند. شته معمولی و شته روسی از آفات گندم به شمار می‌روند. این آفت علاوه بر گندم به محصولاتی مانند جو، چاودار، یولاف، برنج، سورگوم و ذرت نیز خسارت وارد می‌کند و از بخش‌های نرم و جوان‌تر گیاه، مانند پشت برگ‌ها، گره‌های ساقه و خوشه‌های در حال رشد تغذیه می‌کنند. تراکم این آفت در سال‌های مرطوب و گرم افزایش پیدا می‌کند.

در این مقاله قصد داریم تا شما را با این دو نوع شته گندم آشنا کرده و روش‌های کنترل آن را برای شما شرح دهیم پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

خلاصه‌ای از این مقاله
شته‌های گندم مانند شته معمولی و شته روسی از شیره گیاهی گندم تغذیه کرده و باعث خساراتی نظیر پیچیدگی برگ‌ها و کاهش کیفیت دانه‌ها می‌شوند. شته معمولی با تولید 20 نسل در سال و تغذیه از شیره گیاه، علائم رنگ پریدگی و ویروس‌ها را به گیاه منتقل می‌کند. شته روسی علاوه بر کاهش وزن دانه‌ها، پروتئین دانه را نیز کاهش می‌دهد. برای کنترل این آفات، بازدید منظم، رعایت زمان کاشت و استفاده از کود سیلیکات پتاسیم و سموم توصیه‌شده مانند دیمتوآت، اکسی دیمتون متیل، پریمیکارب و… ضروری است.

شته معمولی گندم

شته معمولی گندم با نام علمی Schizaphis graminum از جمله آفات مکنده است که انتشار آن در اکثر استان‌های ایران گزارش شده است. خسارت این شته به طور میانگین در مزارع گندم تا 20 درصد گزارش شده است. در ادامه با ویژگی‌های این آفت و نحوه کنترل آن آشنا خواهید شد.

ریخت‌شناسی شته معمولی گندم

شته‌های معمولی گندم شامل دو نوع بی بال و بالدار هستند که هردو در یک نسل در مزرعه ممکن است دیده شوند. هم شته بالدار و هم بی‌بال به رنگ سبز متمایل به زرد هستند ولی شته بی‌بال کمی بزرگتر از شته بالدار است.

ریخت‌شناسی شته معمولی گندم

چرخه زندگی و نحوه خسارت شته معمولی گندم

شته معمولی گندم می‌تواند تا 20 نسل در یک سال تولید کند و زمستان را به صورت تخم روی علف‌های‌هرز خانواده گندمیان یا روی بوته‌های گندم‌های پاییزه سپری می‌کند. بهترین دما برای رشد و فعالیت پوره‌های این آفت 24 درجه سانتی‌گراد است و در دماهای پایین‌تر فعالیت آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. هر شته ماده می‌تواند تا 60 عدد پوره تولید کند. 

پوره‌ها و حشرات کامل با تغذیه از شیره گیاهی باعث پیچیدگی و بدشکل شدن بوته‌ها می‌شوند. تغذیه شته باعث ایجاد علائم رنگ پریدگی بر روی بوته‌ها می‌شود. علاوه بر خسارت مستقیم، این آفت توانایی انتقال ویروس‌ها را نیز دارد.

روش‌های ردیابی و مدیریت شته معمولی گندم

بازدید منظم مزارع و پایش آفت با شروع فصل پاییز پیشنهاد می‌شود. استفاده از توصیه‌های کارشناسان منطقه برای پیش‌آگاهی و انتخاب زمان مناسب جهت مبارزه با آفات نیز بسیار مهم و مؤثر خواهد بود.

  • کنترل زراعی

رعایت تاریخ کاشت، آبیاری کافی مزرعه و تغذیه متعادل بوته‌ها از جمله عوامل موثر در مقابله با این آفت هستند. مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنی مانند اوره باعث حساس شدن بوته‌ها نسبت به آفت شته می‌شود. در مقابل مصرف کودهای سیلیکات پتاسیم می‌تواند در مقاومت گیاه نسبت به خسارت شته موثر باشد.

کود سیلیکات پتاسیم شوک با دارا بودن عنصر سیلیسیم و پتاسیم مقاومت نسبی به گیاه داده و می‌تواند مقاومت گیاه را افزایش دهد.

این کود دارای 40 درصد سیلیکات و 30 درصد پتاسیم است که می‌تواند ضخامت برگ‌های گندم و دیگر بخش‌های گیاه را افزایش دهد تا شته‌‌ها نتوانند به برگ آسیب بزنند. در واقع افزایش ضخامت کوتیکول توسط این کود باعث ایجاد یک مانع فیزیکی قوی در برابر شته‌ها می‌شود.

همچنین سیلیکات پتاسیم شوک غلظت شیره گیاهی را افزایش می‌دهد و شیره گندم دیگر به اندازه کافی رقیق نیست که شته‌ها بتوانند از آن به راحتی تغذیه کنند.

شما می‌توانید جهت تهیه این کود بر روی تصویر محصول که در بالا مشاهده می‌کنید کلیک کنید و از بین سه حجم متنوع، کود دلخواهتان را سفارش دهید.

  • سم شته معمولی گندم (کنترل شیمیایی)

زمانی که 10 درصد بوته‌های مزرعه در مرحله ساقه رفتن تا خوشه‌دهی درگیر شته شدند زمان سم‌پاشی فرا رسیده است. سموم زیر برای مبارزه با شته معمولی گندم توصیه می‌شود.

نام سممقدار کاربرد (در هکتار)توضیحات
دیمتوآت1.5 لیتراگر تراکم شته‌ها بیش از پنج عدد در هر بوته بود سم‌پاشی توصیه می‌شود.
اکسی دیمتون متیل1.5 لیتر
پریمیکاربنیم تا یک کیلوگرم
مالاتیون2.5 لیتر
اس فن والریتنیم لیتر

نکته: سموم ذکر شده در جدول طبق دستورالعمل سازمان حفظ نباتات جهاد کشاورزی است و مصرف سمومی غیر از آن‌ها جهت مبارزه با شته گندم توصیه نمی‌شود. اخیرا کشاورزان از سم کنفیدور برای شته گندم استفاده می‌کنند که اثربخشی آن کافی نیست و در صورت استفاده، نتیجه نهایی به عهده خود کشاورزان خواهد بود.

شته روسی گندم

شته روسی گندم با نام علمی Diuraphis noxia مانند شته معمولی گندم در اکثر استان‌های ایران گزارش شده است. این آفت علاوه بر گندم به مزارع جو، چاودار، سورگوم و تریتیکاله حمله می‌کند.

ریخت شناسی شته روسی گندم

این آفت شباهت‌های زیادی با شته معمولی گندم دارد با این تفاوت که رنگ بدن این شته به خاکستری گرایش بیشتری دارد و همچنین سطح بدن آن کمی آرد آلود و مومی است. این آفت به شکل بی بال و بالدار در مزرعه مشاهده می‌شود. همچنین این حشره دارای دو دم کوچک در انتهای شکم می‌باشد در حالی که شته معمولی گندم دارای یک دم می‌باشد.

نحوه خسارت شته گندم
ریخت شناسی شته روسی گندم

چرخه زندگی و نحوه خسارت شته روسی گندم

این آفت زمستان را به صورت پوره و حشرات بالغ می‌گذراند و با افزایش دما شروع به فعالیت می‌کند. ایده آل‌ترین دما برای فعالیت این آفت دماهای 18 الی 21 درجه است. بیشترین تولید مثل و فعالیت این آفت از طویل شدن ساقه تا ظهور سنبله‌ها می‌باشد.

این آفت علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی و کاهش وزن دانه‌ها، باعث کاهش کیفیت دانه‌ها نیز می‌شود. بزاق این آفت دارای ترکیباتی است که باعث کاهش درصد پروتئین دانه‌ها شده و خاصیت نانوایی آرد حاصل از دانه‌ها را کاهش می‌دهد. تغذیه این آفت باعث پیچیدگی برگ‌ها و خمیدگی سنبله‌ها و در برخی موارد ریزش دانه‌ها می‌شود. همچنین این آفت از ناقلین ویروس‌های گیاهی نیز می‌باشد.

روش‌های ردیابی و مدیریت شته روسی گندم

توجه به پیش ‌آگاهی‌ کارشناسان منطقه‌ای و همچنین بازدید مرتب مزارع جهت کنترل به موقع این آفت توصیه می‌شود. این نکته را باید در نظر گرفت که شته روسی معمولا از حاشیه مزارع شروع به حمله می‌کند و پایش حاشیه‌های مزرعه بسیار مهم می‌باشد.

  • کنترل زراعی

حذف غلات خود رو در حاشیه مزارع مانند جوهای خود رو باعث حذف میزبان‌های ثانویه می‌شود. رعایت تاریخ و تراکم کاشت، کود دهی متعادل مزرعه و کاشت ارقام جدید و مقاوم به آفت از موارد توصیه شده جهت مدیریت زراعی آفت می‌باشد.

برای پیروی از یک «برنامه کود دهی گندم» که مطابق نظر کارشناسان کشاورزی تهیه شده است، پیشنهاد می‌کنیم مقاله نام برده را مطالعه کنید.

نکته: در مطالعات مشاهده شده است که ارقام الوند و زرین نسبت به این آفت مقاوم‌تر می‌باشند.

  • سم شته گندم روسی (کنترل شیمیایی)

در صورت مشاهده آلودگی شدید در حاشیه مزارع حتما اقدام به سم‌پاشی لکه‌ای یا نواری بر روی بوته‌های آلوده پیشنهاد می‌شود. در صورت مشاهده پنج عدد شته روی بوته‌های مزرعه اقدام به سم‌پاشی تمام مزرعه با سموم پیشنهادی  جدول زیر توصیه می‌شود.

نام سممقدار کاربرد (در هکتار)توضیحات
دیمتوآت1.5 لیتراگر تراکم شته‌ها بیش از پنج عدد در هر بوته بود سم‌پاشی توصیه می‌شود.
اکسی دیمتون متیل1.5 لیتر
پریمیکاربنیم تا یک کیلوگرم

کلام پایانی

شته گندم از جمله آفات مزارع غلات است که علاوه بر گندم به برخی محصولات پاییزه و بهاره نیز حمله می‌کند. باید برنامه منظمی جهت کنترل این آفت در نظر گرفته شود به طوری که علاوه بر پایش مداوم مزرعه جهت سم‌پاشی، باید روش‌های زراعی که در مقاله ذکر شد را به کار بگیرید.

از جمله سوالات پرتکرار گندم کاران این است که «چگونه گندم بیشتری برداشت کنیم؟» در مقاله‌ای به صورت کامل به این موضوع پرداخته‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه کنید.
مشکلات زیادی از جمله «آفات و بیماری‌های گندم» باعث می‌شوند که تناژ مزارع کاهش یابد. به همین منظور پیشنهاد می‌کنیم مقاله ذکر شده را مطالعه کنید تا آگاهی کافی برای پیشگیری و درمان این بیماری‌ها داشته باشید.

سوالات پرتکرار

در صورت مشاهده چند عدد شته گندم در هر بوته باید اقدام به سم‌پاشی کرد؟

مشاهده پنج عدد شته گندم در هر بوته زمان مناسب شروع سم‌پاشی است.

  مصرف چه کودهایی می‌تواند گیاه را نسبت به خسارت آفت شته گندم مقاوم کند؟

کودهای سیلیکات پتاسیم و کلسیم بالا شوک می‌تواند در افزایش مقاومت گیاه نسبت به شته موثر باشد.

در صورتی که شته را در مزرعه گندم کنترل نکنیم چقدر خسارت به محصول وارد می‌شود؟

این خسارت بستگی به عوامل متعددی مانند تراکم آفت، مرحله رشدی گیاهان و نوع رقم کاشته شده می‌تواند تا 20 درصد از محصول را کاهش دهد.

چقدر این پست مفید بود؟

روی ستاره ها کلیک کنید تا به به این مقاله امتیاز بدید!

میانگیــــن امتیـــازات این مقالــه 0 / 5. امتیاز های این مقاله: 0

این مقاله امتیازی ندارد، اولین نفری باشید که امتیاز می‌دهید

اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها