قارچ‌ها، بیماری‌ها و آفات گندم که برای گندم بسیار خطرناک هستند، می‌توانند محصول نهایی را هم از نظر کیفیت و هم کمیت تخریب کنند. با این وجود برای درمان قارچ گندم و آفات جای نگرانی نیست چرا که با شناخت کافی و به کارگیری روش‌های مدیریتی صحیح، این تهدیدات کاملا از بین می‌روند.
در این نوشته قرار است انواع قارچ‌ها، بیماری‌ها و آفات گندم را بشناسید و راه مدیریت و رفع آن را آموزش ببینید. دعوت می‌کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.
| خلاصه‌ای از این مقاله قارچ‌ها بیماری‌هایی هستند که به محض درگیر شدن می‌توانند عملکرد گندم را کاهش دهند. از مهمترین قارچ‌هایی که شایع هستند می‌توانیم قارچ فوزاریوم، زنگ برگ گندم، سیاهک گندم، زنگ زرد گندم و لکه قهوه‌ای گندم را نام ببریم. بهترین راه جلوگیری و درمان قارچ گندم، کود فسفیت پتاسیم از برند شوک است که ترکیبات ارگانیک و بی خطر دارند. آفات گندم نیز حشرات و جانورانی هستند که به گندم حمله می‌کنند و آسیب جدی به گندم وارد می‌کنند. |
بیماری‌ها و آفات گندم و راه‌های مقابله با آنها
برای اینکه بتوانید بیماریهای گندم را درمان کنید، لازم است ابتدا آنها را به درستی بشناسید و تشخیص دهید که آیا علت این بیماری‌ها قارچ‌ها هستند یا آفات؟ در جدول زیر پنج بیماری قارچی گندم و پنج بیماری که منشا آنها آفت هستند را نام می‌بریم.
| بیماریهای قارچی گندم | فوزاریوم گندم | زنگ برگ گندم | سیاهک پنهان و آشکار گندم | زنگ زرد گندم | لکه قهوه‌ای گندم |
| آفات گندم | سن گندم | موزاییک رگه کندم | سوسک سیاه گندم | شته‌های گندم | مگس ساقه گندم |
در ادامه توضیحات لازم مربوط به هر گروه را ارائه می‌دهیم.
انواع قارچ گندم
قارچهای گندم بیماری‌هایی هستند که گندم را آلوده کرده و بر عملکرد نهایی محصول تاثیر می‌گذارند. این قارچ‌ها معمولاً علائم ظاهری دارند و قابل تشخیص هستند. در ادامه توضیح هر بیماری را به طور خلاصه بیان می‌کنیم.
بیماری قارچی فوزاریوم گندم
این قارچ درست در زمانی که شرایط برای خوشه دهی گندم مساعد است و تلقیح وجود دارد رخ می‌دهد و می‌تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود.
در این بیماری سنبلچه گیاه به کل عفونی شده و قاعدۀ ساقه گندم (قسمت پایین ساقه) قهوه‌ای می‌شود. بوته‌های آلوده یا هیچ گونه دانه‌ای تولید نمی‌کنند یا دانه‌ها چروکیده هستند. همچنین دانه گندم در این بیماری سفید مایل به صورتی و سبک است. با وجود قارچ فوزاریوم، دانه‌های برداشت‌شده حاوی مایکوتوکسین است، که باعث چسبندگی دانه‌ها می‌شود.
این بیماری اغلب در زمین‌هایی که زهکشی نامناسب و خاک شوری دارند دیده می‌شود و متاسفانه قارچ فوزاریوم می‌تواند در بقایای گیاهی آلوده بیش از دو سال زنده بماند.
برای درمان این بیماری از قارچ‌کش در اوایل دوره گلدهی و زمانی که شرایط آب و هوایی برای تولید اسپور مساعد است، استفاده می‌شود.
جلوگیری و درمان فوزاریوم گندم: از روش‌های جلوگیری و درمان این بیماری می‌توان به استفاده از ارقام متحمل، پیشگیری از کشت ارقام حساس، تناوب زراعی، عدم کشت گندم با ذرت و برنج، حذف منابع آلودگی بعد از برداشت گندم، شخم عمیق، استفاده از بذر سالم و عدم انتقال بذر حاصل از مزارع آلوده، ضد عفونی بذر با استفاده از سموم، مهار علف‌های هرز، کشت ردیفی و تنظیم دور آبیاری نام برد.
نکته: با استفاده از بهترین کود افزایش تناژ گندم نه تنها میتوانید کیفیت محصولات خود را افزایش دهید، بلکه با تقویت گیاه از ابتلا به بیماری‌ها و آفات نیز جلوگیری کنید.
زنگ برگ گندم
زنگ برگ با ظاهر شدن تاول‌های کوچک، گرد و قهوه‌ای مایل به قرمز روی برگ‌های آلوده گندم دیده می‌شود. عامل سرایت این بیماری وزیدن باد است.
این بیماری می‌تواند منجر به کاهش فتوسنتز، توقف رشد گیاه و کاهش عملکرد دانه گندم شود.
بیماری زنگ زرد گندم
این یک بیماری ویروسی است که توسط گونه خاصی از قارچ ایجاد می‌شود. بیماری زنگ زرد گندم یا زنگ نواری یا زنگ خطی، معمولا در پاییز یا بهار بروز پیدا می‌کند. با این وجود کاهش عملکرد گیاه در نوع پاییزی این بیماری بیشتر است.
از علائم این بیماری می‌توان به ایجاد لکه‌های زرد، عدم کامل شدن مرحله رشد، کاهش پنجه‌زنی و تغییر رنگ برگ پرچم به زرد یا قرمز اشاره کرد. گیاهان در این بیماری دارای برگ‌های ضخیم و سفت هستند.
جلوگیری و درمان زنگ زرد گندم: برای جلوگیری از این بیماری می‌توان به روش‌هایی مانند کاشت به موقع، استفاده از کودهای افزایش مقاومت گیاه اشاره کرد.
همانطور که گفتیم یکی از روش‌های مقابله با این بیماری افزایش مقاومت گندم است که این کار با مصرف قویترین کود مایع گندم امکان پذیر می‌باشد. با کمک این کود میتوانید از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کنید و تناژ محصول خود را تا چندین برابر افزایش دهید.
قارچ سیاهک گندم
این بیماری در دو نوع سیاهک پنهان و سیاهک آشکار وجود دارد. هر سه نوع این بیماری‌ها بوسیله قارچ ایجاد می‌شود. در تصویرهای زیر تفاوت این دو قارچ کاملا مشخص است.
سیاهک پنهان گندم: فعالیت این بیماری در زمان جوانه زنی گندم آغاز می‌شود و در بقیه مراحل رشد نیز باقی می‌ماند. این بیماری به دلیل پنهان بودن از همان ابتدا قابل تشخیص نیست اما یکی از راه‌های تشخیص آن این است که گندم‌ها کمی کوتاه‌تر از حد معمول هستند.
البته اگر دقت کنید میتوانید مشاهده کنید سنبله‌های گندم که درگیر این بیماری شده‌اند، قد بلندتری نسبت به حالت معمولی دارند، اما دانه‌های گندم تراکم کمتر، شکل گرد و کوچک‌تر دارند.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص بیماری سیاهک پنهان گندم این است که رنگ برگ پرچم گندم سفید مایل به زرد می‌شود.
این نوع بیماری باعث می‌شود که گندم‌ها بویی نامطبوع شبیه به بوی ماهی گندیده بدهند و در زمان برداشت شاهد سیاه شدن دانه‌ها و پودر شدن آنها خواهید بود.
سیاهک آشکار گندم: همان طور که از نام این بیماری مشخص است، زمانی که خوشه‌های گندم تولید می‌شوند، کاملا به رنگ قهوه‌ای تیره و سیاه در می‌آیند و دانه‌های گندم رفته رفته پودر می‌شود. این بیماری غالباً در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب کشور و گندم آبی دیده می‌شود و میزان درگیری آن به نسبت سیاهک پنهان کمتر است.
بر خلاف سیاهک پنهان که باعث کوتاه شدن ساقه گندم می‌شود، گندم‌‌هایی که به سیاهک آشکار مبتلا می‌شوند ساقه بلندتری دارند.
جلوگیری و درمان سیاهک گندم: شخم عمیق، ضد عفونی بذر با استفاده از قارچ کش‌ها، استفاده از بذر مقاوم، از بین بردن علف‌های هرز و تناوب در چرخه کشت زراعی می‌تواند از این بیماری جلوگیری کرده و آن را درمان کند.
قارچ لکه قهوه ای گندم
این بیماری در ابتدا لکه‌های کوچک مایل به قهوه‌ای روی گندم ایجاد می‌کند و رفته رفته منطقه آسیب دیده بزرگتر می‌شود و اطراف این لکه زرد می‌شود. با پیشرفت بیماری فتوسنتز و تنفس گیاه متوقف می‌شود و تمام برگ‌های گندم زرد و خشک می‌شوند.
بیماری لکه قهوه‌ای گندم معمولا در اواخر فصل رشد گندم طاهر می‌شود و موجب کاهش وزن دانه‌ها نیز می‌شود. جهت پیشگیری از این بیماری باید کشتزراعی متناوب انجام دهید، بقایای آلوده را از زمین پاکسازی کنید و ارقام گندم مقاوم به این بیماری را بکارید.
درمان قارچ گندم
حالا که راجع به قارچهای گندم صحبت کردیم و آنها را شناختیم، وقت آن است که برای درمان قارچ گندم نیز راه حلی را ارائه کنیم. کود فسفیت پتاسیم که دارای فسفیت، پتاسیم، آمینواسید و دیگر ترکیبات امن برای گیاهان است، می‌تواند عامل قارچی را سریعاً از بین ببرد.
کود فسفیت پتاسیم شوک که در آمریکا با تکنولوژی نانومایع ساخته شده را در پایین مشاهده می‌کنید.
-
کود فسفیت پتاسیم مایع شوک380.000 تومان – 3.515.000 تومان
این کود بلافاصله پس از محلول پاشی می‌تواند سیستم بیولوژیکی گیاه را فعال کرده و به مبارزه با عامل بیماری بپردازد. قارچ‌ها در یک بازۀ ph خاص رشد می‌کنند و کود فسفیت پتاسیم می‌تواند این بازه را تغییر دهد تا ادامه فعالیت برای قارچ‌ها ناممکن شود.
کود فسفیت پتاسیم در سه بسته بندی متنوع یک لیتری، پنج لیتری و بیست لیتری در فروشگاه اینترنتی نیاز گیاهان موجود است و شما میتوانید بر اساس نیازتان محصول دلخواهتان را تهیه کنید.
آفات گندم
آفات گندم معمولاً حشرات و جانورانی هستند که برای تغذیۀ خود به گندم حمله کرده و به محصول شما آسیب جدی وارد می‌کنند. در ادامه مهمترین آفات گندم را بررسی می‌کنیم.
بیماری سن گندم
این بیماری بیشتر در کشت دیم گندم دیده می‌شود. همچنین در مناطق گرم و خشک یا بهار خشک و کم باران که در ۲۵ تا ۵۰ درجه ی ارز جغرافیایی روی می‌دهد، این بیماری دیده می‌شود. به طور کلی شرایط اقلیمی دما و میزان بارندگی در بروز این بیماری نقش اساسی دارند.
این بیماری باعث خشکی برگ در بالای محل نیش و کاهش سطح فتوسنتز، سفید و پوک شدن خوشه‌ها، خشکی خوشه، پوکی دانه‌ها و کاهش کیفیت آرد حاصل از گندم می‌شود. یکی از راه‌های تقویت خوشه‌ها استفاده از بهترین کود تقویتی خوشه گندم است.
بیماری موزاییک رگه گندم
این بیماری بوسیله کنه گندم به این گیاه منتقل می‌شود. گیاهان آلوده در این بیماری رشد کند و پنجه ضعیفی دارند. در این بیماری برگ‌ها معمولا سبز باقی می‌مانند. کنه‌ها در این بیماری روی جوان‌ترین برگ گیاه حرکت می‌کنند و شروع به تغذیه می‌کنند.
این آفت می‌تواند تا ۵۰ درصد از کشت را به کلی تخریب کند. برای جلوگیری از این بیماری باید گونه‌ای بکارید که در برابر ویروس مقاوم باشد. ما در مقاله‌ی بهترین بذر گندم با تناژ بالا به معرفی انواع بذر گندم و معالیب و مزایای هریک پرداخته‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم جهت انتخاب بذر مقاوم حتما مقاله آن را مطالعه کنید.
بیماری سوسک سیاه گندم
این بیماری بیشتر در اوایل بهار از خاک خارج شده و سپس در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متری خاک به شفیره تبدیل می‌شوند. این بیماری بیشتر در استان فارس، کرمانشاه، گلستان، ایلام، لرستان و مغان دیده می‌شود.با سرد شدن شرایط آب و هوایی در زمستان، لاروها در اعماق خاک فرو رفته و تا اوایل بهار از خاک خارج نمی‌شوند. اما اگر هوای زمستان نیز گرم باشد، لاروها به راحتی تغذیه کرده به حیات خود ادامه می‌دهند.
جلوگیری و درمان سوسک سیاه گندم: برای جلوگیری از این بیماری باید بلافاصله بعد از برداشت گندم، زمین شخم تابستانه شود. همچنین جمع‌آوری و سوزاندن کاه و کلش در مناطق آلوده به منظور کاهش جمعیت افت گندم و مبارزه‌ی شیمیایی با استفاده از سموم، در از بین بردن این بیماری موثر است.
به کارگیری بذر حشره‌کش برای کمک به کاهش جمعیت شته‌ها در اوایل فصل و حشره‌کش‌های برگی برای کنترل جمعیت شته‌ها، از راه‌های مبارزه با شته‌های گندم است.
اصول مدیریت بیماریهای گندم
روش‌های رایج برای کنترل آفات در گندم به شرح زیر است:
- کاشت به موقع
زمانبندی درست کاشت گندم در جلوگیری از بیماری‌ها نقش مهمی دارد. کاشت گندم قبل از موعد مقرر باعث می‌شود که بیماری‌ها محصول را احاطه کرده و در آنجا کلونی تشکیل دهند. کاشت زودهنگام گندم باعث می‌شود گیاه به کود اضافه برای افزایش مقاومت و درمان دانه‌ها نیاز پیدا کند.
- رعایت تعادل در کوددهی نیتروژن
نیتروژن بیش از حد بالا می‌تواند منجر به ایجاد توده‌های بزرگ در گیاه شده و از گردش جریان هوا و نفوذ نور به داخل تاج گیاه جلوگیری کند. این شرایط همچنین محصول را در برابر بیماریهای برگی آسیب‌پذیرتر می‌کند. توصیه می‌شود جهت ایجاد تعادل در کوددهی و استفاده از هر نوع کود در زمان مناسب از یک برنامه تغذیه‌ای گندم پیروی کنید.
- خاک‌ورزی
استفاده از خاک‌ورزی و تناوب زراعی می‌تواند به مدیریت بیماری‌هایی که در خاک یا بقایای محصول زنده می‌مانند کمک کند، زیرا چرخه زندگی ارگانیسم را با حذف میزبان یا قطع کردن بقای زمستانی می‌شکند.
- درمان بعد از تشخیص
برای درمان آفات گندم لازم است ابتدا نوع آفت و بیماری را تشخیص دهید.
کلام آخر
بیماری‌ها و آفات گندم با شناخت کافی و به کارگیری روش‌های مدیریتی صحیح، کاملا از بین می‌رود. جهت پیشگیری از بروز برخی بیماری‌ها لازم است تا بذر مناسب را انتخاب کنید و با کوددهی اصولی و متعادل از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کنید. در این مقاله ما درباره روش‌های مدیریت بیماری‌ها و آفات گندم به طور کامل صحبت کردیم و اصول مدیریت صحیح را توضیح دادیم.
گندم‌های شما تا به حال به کدام نوع بیماری مبتلا شده‌اند؟ برای درمان قارچ گندم از چه راهکاری استفاده می‌کنید؟ نظرات خود را با ما و دیگر گندم‌کاران عزیز در میان بگذارید.
| مطالب مرتبط * یکی از راه‌هایی که گندم را در برابر بیماری‌ها و آفات، ایمن و مقاوم‌تر می‌کند، بذرمال گندم است، برای آشنایی با چگونگی انجام این کار و کودهای مناسب، به مقالۀ ذکر شده مراجعه کنید. * یکی از کودهایی که می‌تواند تا حد مناسبی از بروز بیماری‌ها در گندم جلوگیری کند، کود پتاس است. ما در مقاله‌ای زمان مصرف کود پتاس برای گندم و فواید آن را ذکر کرده‌ایم، پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه کنید. |
