آموزش کاشت گیاه دارویی زنجبیل

زنجبیل یکی از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین ادویه ها و گیاهان دارویی در جهان است. یک گیاه دارویی موثر در درمان درد مفاصل، دردهای عضلانی، مشکلات معده و … . همچنین ادویه ای مهم و پرمصرف در هنگام آشپزی نیز می‌باشد. براساس آمار منتشر شده توسط سازمان جهانی فائو، میزان کاشت زنجبیل در دنیا بیش از 3 میلیون تن در سال بوده که بیشترین میزان تولید به ترتیب به کشورهای هند، نیجریه و چین اختصاص دارد. اگر قصد کاشت زنجبیل را داشته و می‌خواهید به صورت تجاری و در ابعاد وسیع این ادویه و گیاه دارویی ارزشمند را کشت کنیدو یا با کاشت زنجبیل در منزل از مزایای استفاده از این گیاه پرخاصیت بهره‌مند شوید؛ با ما همراه شوید تا به بررسی شرایط کاشت و نگهداری زنجبیل بپردازیم.

زنجبیل را بیشتر بشناسید

زنجبیل با نام علمی (Zingber Offcinale) که در ایران با نام های دیگری همچون زنجفیل، شنگویر و یا ژنگویر نیز شناخته می‌شود، یک گیاه علفی چند ساله می‌باشد که معمولا به منظور استفاده از ریزوم آن (ساقه زیرزمینی) به صورت یکساله کاشته می‌شود. زنجبیل پس از کاشت در خاک، اقدام به تولید ریشه های فرعی و تکثیر خود نموده و اندام هوایی و برگ های آن هم بروی همین ریزوم ها شکل می‌گیرد. ارتفاع بوته زنجبیل بین 50 تا 120 سانتی متر (بسته به شرایط کاشت) متغیر است.

شرایط مناسب برای کاشت زنجبیل چیست؟

پیش از اقدام به کاشت زنجبیل و یا هر گیاه دیگری باید به شرایط رشدی آن توجه ویژه ای داشته باشید، تا رشد و نمو گیاه به خوبی انجام شده و در انتهای دوره‌ی رشد محصولی باکیفیت را برداشت کنید. ما در ادامه به عوامل موثر در کاشت زنجبیل می‌پردازیم.

دمای مناسب برای رشد زنجبیل

زنجبیل به آب و هوای گرم و مربوط نیاز داشته و عموما در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری با باران های فراوان رشد می کند و به همین دلیل باید در مناطقی کاشته شود که در ماه ها و روزهای سرد سال، کاهش دما به ریشه و ریزوم ها آسیب نزند. بهترین دما برای رشد زنجبیل 25 تا 28 درجه سانتیگراد بوده و زنجبیل در دمایی بالاتر و یا پایین تر از آن با کاهش عملکرد روبه‌رو خواهد شد. البته دمای بالای 30 درجه سرعت جوانه زنی افزایش پیدا کرده اما جوانه ها ضعیف خواهند بود. چنانچه دمای محیط به کمتر از 15 درجه رسیده باشد، رشد زنجبیل متوقف شده و بهتر است که برداشت صورت بگیرد.

خاک مناسب برای پرورش زنجبیل

زنجبیل گیاهی است که نسبت به بافت خاک حساسیت کمتری دارد، اما بهتر است که از خاک مناسب برای کاشت آن استفاده کنید. خاک مناسبی که برای کاشت زنجبیل پیشنهاد می‌کنیم ؛ خاک لومی با زهکشی و تهویه مناسب بوده که بتواند مواد غذایی و رطوبت را به خوبی در خود حفظ کند. به این نکته هم توجه داشته باشید که زنجبیل، خاک های اسیدی را بیشتر می پسند و بهترین PH خاک برای زنجبیل بین 5 تا 7 است. در پی اچ بالاتر از 8 رشد گیاه کاهش چشمگیری خواهد یافت.

آبیاری زنجبیل

ریشه زنجبیل گسترش کمی دارد و به صورت سطحی رشد می‌کند و به همین دلیل توانایی جذب آب در زنجبیل ضعیف بوده و گیاه تحمل کمی نسبت به خشکی و کم آبی دارد. در شرایط کم آبی و یا خشکی رشد و عملکرد گیاه زنجبیل کاهش می‌یابد. همچنین باید به این نکته هم خاطر نشان کرد که آبیاری بی رویه و یا غرقاب کردن زنجبیل هم باعث پوسیدگی ریزوم و ریشه زنجبیل شده و حتی ممکن است که گیاه را نابود کند. بهترین حالت برای آبیاری زنجبیل براساس سنجش میزان رطوبت خاک و محاسبه تبخیر آب است. معمولا در مواقعی که بارندگی نیست، بین 7 تا 10 روز عمل آبیاری را انجام دهید.

نور مناسب 

زنجبیل در دوره های رشد نیاز نوری متفاوتی دارد. در مرحله جوانه زنی در تاریکی، در مرحله چند برگی شدن و رشد اولیه نور متوسط و در مرحله رشد رویشی و تکثیر ریزوم ها، به نور بالا نیاز دارد. در نظر داشته باشید که “زنجبیل روز خنثی” است، یعنی تحت تاثیر طول روز نیست. این گیاه سایه را تا 25 درصد سایه اندازی به خوبی تحمل می‌کند و می‌توان زنجبیل را بین درختان کاشت. کشت زنجبیل در کنار محصولات دیگری همچون سیب زمینی شیرین، ذرت شیرین، کلم، ماش و لوبیا در کشورهایی همچون هند و فیلیپین رواج دارد.

زمان مناسب کاشت

زنجبیل گیاهی گرما دوست است و در سرما عملکردی ضعیفی داشته و حتی امکان از بین رفتن ریزوم نیز وجود دارد. بهترین زمان برای کاشت ریزوم ها در خاک زمانی است که دمای خاک حداقل 15 درجه باشد که این امر در مناطق مختلف متفاوت است. پس از آخرین یخبندان و سرما در فصل بهار و یا در ابتدای فصل های بارانی در مناطق گرمسیری بهترین زمان کاشت زنجبیل است. اگر شرایط کاشت زنجبیل در مزرعه و یا باغچه را ندارید و همچنان دوست دارید این گیاه ارزشمند را پرورش دهید، می توانید ریزوم های زنجبیل را در گلدان مناسب کاشته و زنجبی را در منزل پرورش دهید. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا با روش کاشت زنجبیل در منزل نیز آشنا شوید.

مراحل کاشت زنجبیل

همانطور که اشاره کردیم بهترین زمان کاشت زنجبیل در فصل بهار و پس از گذشت سرمای بهاره است. در ادامه به بررسی سایر مراحل کاشت زنجبیل می پردازیم.

آماده سازی زمین پیش از کاشت زنجبیل

ریشه‌های زنجبیل توانایی کمی در جذب عناصر غذایی مورد نیاز دارند و به همین دلیل توصیه می شود زمینی که برای کاشت زنجبیل انتخاب می کنید حاصلخیز بوده و دارای خاکی غنی از مواد آلى و عناصر غذایی باشد. همچنین خاک باید زهکشی مناسب داشته و قدرت نگهداری رطوبت آن نیز بالا باشد. به این نکته نیز دقت داشته باشید که زنجبیل خاک های اسیدی را می پسندد. پیش از اقدام با کاشت زنجبیل حتما خاک خود را آزمایش کرده تا از میزان عناصر موجود در خاک و میزان PH آن اطلاعات کافی داشته باشید. پس از انتخاب زمین مناسب ، نوبت به آماده سازی آن می رسد. برای رشد بهتر زنجبیل نیاز است که زمین تا عمق حداقل 30 سانتی متری به خوبی شخم خورده و آماده شود. اگر در زمینی که انتخاب کرده‌اید در سال قبل زنجبیل کاشته اید، پس از برداشت زمین را به خوبی شخم زده و اندام گیاهای باقب مانده را از زمین خارج کنید. ما کاشت زنجبیل به صورت متناوب در یک زمین را برای بازه ۴-۳ ساله توصیه می کنیم.

تهیه بذر و ریزوم زنجبیل

پس از آماده سازی زمین نوبت به تهیه بذر زنجبیل و کاشت آن می رسد. برای برداشت محصولی پربار و باکیفیت در انتخاب بذر و ریزوم های مناسب دقت کنید. پایه و اساس تشکیل و رشد نهال زنجبیل، جوانه های جدیدی هستند که بر روی ریزوم شکل می گیرند. هرچه ریزوم و جوانه ها قوی تر باشند محصول نهایی با کیفیت تر خواهد بود. اگر در سال گذشته زنجبیل را کاشته اید، می توانید از محصولی تولیدی توسط خودتان، ریزوم های مناسب را برای کاشت انتخاب کنید. اگر هم برای بار اول است که می خواهید زنجبیل بکارید، می توانید با تهیه زنجبیل تازه و انتخاب ریزوم های مناسب کاشت این ادویه و گیاه دارویی فوق العاده را آغاز کنید. هر ریزومی که برای کاشت انتخاب می کنید باید 5-2 سانتی متر طول و 20 -30 گرم وزن داشته و دارای حداقل یک جوانه جوان باشد. پس از انتخاب بذر مناسب، نوبت به کاشت آن در زمین می رسد. ریزوم ها را با فاصله 25 سانتی متر از یک دیگر به صورت ردیفی در زمین بکارید.

کوددهی و تغذیه زنجبیل 

ما در این مقاله به این موضوع اشاره کردیم که زنجبیل توانایی کمی در جذب مواد غذایی و عناصر مورد نیاز خود دارد و به همین دلیل باید آن را در خاکی حاصلخیز کاشت. حال قصد داریم در مورد کود زنجبیل توضیح داده و شیوه کوددهی این گیاه را به شما معرفی کنیم. زنجبیل نیاز غذایی متعادلی دارد و اگر در خاکی غنی آن را کشت کنید کمتر به کود نیاز دارد. اما به این موضوع توجه داشته باشید که عدم دسترسی مناسب گیاه به مواد غذایی بروی پروتئین آن و اسانس و عطر زنجبیل تاثیر می‌گذارد. روش اصولی کوددهی بر اساس آزمایش آب و خاك انجام می گیرد اما جهت توصیه عمومی برای کوددهی به زنجبیل ما استفاده از کود NPK را پیشنهاد می‌کنیم. نیتروژن موجود در کود NPK به گیاه در کلروفیل سازی، فتوسنتز و ساخت پروتئین کمک می کند. فسفر در ریشه دهی و رشد بهتر غده ها نقش بسزایی دارد و پتاسیم که در بهبود عملکرد بسیاری از آنزیم های گیاهی نقش داشته و علاوه بر افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری ها، در کیفیت محصول نهایی تاثیرگذار است. در کنار استفاده از کود سه بیست پیشنهاد می شود که از هیومیک اسید همراه با آب آبیاری نیز استفاده کنید. اسید هیومیک علاوه بر تحریک ریزوم ها جهت غده زنی و رشد با تنظیم PH خاک به جذب بهتر عناصر توسط ریشه ها کمک می کند. توصیه دیگر ما استفاده از کود میکروکمپلکس جهت تامین نیاز زنجبیل به عناصر ریزمغذی است. کود میکروکمپلکس را می توان به صورت محلول پاشی استفاده نمود.

کاشت زنجبیل در خانه

حال که با شرایط و پیش نیاز های کاشت زنجبیل آشنا شده اید، می توانید به راحتی زنجبیل را در مزرعه و یا منزل کاشته و از فواید گوناگون و بیشمار این گیاه دارویی استفاده کنید. نکاتی که نیاز است پیش از کاشت زنجبیل در منزل بدانید :

• از گلدانی با عمق حداقل 30 سانتی متری جهت کاشت زنجبیل استفاده کنید.
• زنجبیل گیاهی روطبت دوست است. پس از خشک شدن خاک حتما نسبت به آبیاری آن اقدام کنید.
• از کود های معرفی شده، به صورت ماهیانه استفاده کنید.
• کود ها را در دوزهای پایین استفاده نمایید. استفاده بیش از اندازه باعث آسیب به ریزوم ها خواهد شد.
• با شروع فصل سرما زنجبیل را به مکانی گرم و خشک و با نور بالا در منزل منتقل کنید.
• جهت تغذیه ارگانیک زنجبیل، می توانید از کود جلبک دریایی به جای کود NPK استفاده نمایید.

امیدواریم با رعایت نکات گفته شده، در پرورش گیاه دارویی زنجبیل در منزل موفق باشید.

سخن آخر

ما سعی کردیم با معرفی تمام عوامل دخیل در کاشت زنجبیل، اطلاعاتی کافی را پیش از اقدام به کاشت در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. چناچه نکته ای از قلم افتاده است، خوشحال می‌شویم که آن را در بخش نظرات به ما اطلاع داده، تا در ویرایش های بعدی به مقاله اضافه کنیم. همچنین می توانید نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و سایر علاقمندان به کشاورزی در میان بگذارید و چنانچه سوالی در زمینه کاشت زنجبیل دارید، در بخش نظرات و یا پرسش و پاسخ مطرح کرده تا در اسرع وقت توسط متخصصان وبسایت نیاز گیاهان پاسخ داده شود. جهت خرید کود زنجبیل و انواع کود کشاورزی می توانید از طریق فرم ثبت سفارش اقدام کرده و یا با تماس با کارشناسان فروش مجموعه نیازگیاهان سفارش خود را ثبت کنید. با سپاس ویژه بابت همراهی شما تا انتهای این مقاله